Door schaarste wordt de ui een luxe in Polen

"Schat, ik ben in de supermarkt. Wat zal ik kopen? Neem maar peterselie mee. Dat kan ik niet betalen. Oké, neem dan maar kaviaar mee." Dit soort grapjes doen momenteel in Polen de ronde, omdat de prijzen van diverse groenten en fruit recordhoogtes hebben bereikt. Voor een kilo peterselie betaal je omgerekend €4,50 per kilo. De uienprijs steeg licht en staat nu op €0,73 per kilo in de winkel. Daarmee zijn de Poolse uien het duurst geprijsd.

Dramatisch slechte oogst
Het Poolse statistiekbureau GUS verwacht dat de totale oogst van vollegrondsgroenten dit jaar op 3,8 miljoen ton uitkomt. dat is een daling van 9% ten opzichte van 2018, want in dat jaar was de opbrengst (met 4,1 miljoen ton) al dramatisch slecht. Het tweede extreem droge jaar op rij is hier de veroorzaker van.

GUS schat in dat in Polen 520.000 ton uien geoogst gaat worden (-7,6%), waar dit 1 jaar eerder nog 563.000 ton was. Hoe groot het areaal bedraagt, becijfert het statistiekbureau niet. De worteloogst komt op een geschatte 670.000 ton, tegenover 726.000 ton in 2018 (-8%). Ondertussen stijgen de prijzen in de supermarkt deze zomer met 25%.

Leveranciers aan Polen
Waar halen de Polen nu de groenten vandaan? Nederland is voor de uien op dit moment een belangrijke leverancier. Ook worden uien uit Oekraïne gehaald, gezien daar voldoende aanbod is: de oogst van de zaaiuien is op gang gekomen. Na een kleine terugval stijgen de prijzen echter weer licht, tot €0,23 per kilo. Een week eerder was dit nog €0,21. In Rusland dalen de prijzen wel fors: van €0,25 naar €0,20 per kilo.

Ondanks dat de uienoogst ook in Polen goed op gang is gekomen, blijven de Poolse handelaren naar de Oekraïense uien vragen. Het areaal is daar uitgebreid en de groeiomstandigheden waren goed. Ook worden er uien uit Slowakije geïmporteerd. Wit-Rusland is een andere optie, maar daar liggen de prijzen eveneens op een hoog niveau.

Enorme afzet Nederlandse plantui
Uit nieuwe exportcijfers van KCB/GroentenFruit Huis blijkt dat de Poolse kopers tot en met week 29 een kleine 500 ton Nederlandse uien hebben afgenomen. Vorig jaar was dat 1.250 ton en in 2017 1.680 ton in diezelfde periode. In tegenstelling tot export naar Afrika of Zuid-Amerika worden de meeste tonnen richting Oost-Europa niet genoteerd. Insiders schatten in dat de voorbije weken tussen de 150 en 200 vrachtwagens per week naar Polen zijn vervoerd. Je praat dan over een volume tussen de 4.500 en zelfs 6.000 ton.

Op dit moment bevindt de export zich in iets rustiger vaarwater. Aanbod is er nog wel, omwille van de hoge hectareopbrengsten die telers moeten wegwerken. Het wisselvallige weer zorgt er echter voor dat niet altijd op korte termijn verladen kan worden. Wie droog uit de schuur kan leveren, kiest voor een verpakker als koper (die qua prijsniveau aan de bovenkant van de markt opereert). De 'Poolse handel' hanteert juist de bodem. Dat de plantuien grof zijn, is voor de Poolse schillerijen een groot voordeel.

Lage prijs, toch lucratief
Aangezien de uien vaak bruto voor netto worden verladen (waarbij op de stortbak de 0 millimeter en 40 millimeter, losse vellen en grondtarra eruit wordt gedraaid) is het voor de uientelers soms toch aantrekkelijk. Mede door zeer hoge opbrengsten is zo toch een positief saldo te maken. De meest gehanteerde prijs die insiders noemen, blijft hierbij €7 per 100 kilo.

Het areaal plantuien steeg dit seizoen naar een record van 8.900 hectare. Hiervan is 70% tweedejaars (6.230 hectare). Gekoppeld aan de gemiddeld zeer hoge opbrengst (geschat 65 ton per hectare) kom je op een volume van 436.000 ton. In 2018 was dit 248.000 ton en in 2017 249.000 ton, met een kleiner areaal (5.460 hectare). De gemiddelde hectareopbrengsten zijn gebaseerd op de cijfers van VTA. Over 2018 bedroeg deze 38,9 ton per hectare en in 2017 was dat 45,6 ton per hectare.

Polen blijft vragen
De kleinere uienopbrengst in Polen (-10%) doet de handelaren aannemen dat het land de komende maanden een bodem legt in de markt en zich vragend op gaat stellen; zeker bij de huidige prijsvorming van Nederland. Dat de kopers genoegen moeten nemen met een lagere marge, nemen ze voor lief. Daarnaast zijn er nog genoeg plantuien voorhanden en dienen ook de eerste vroege zaaiuien zich aan, waar de verpakkers en exporteurs hun voorkeur aan geven. Alleen de probleempartijen zaaiuien gaan naar Polen.