Starten prijzen plantuien waar oude seizoen eindigt?

Naar verwachting start de uienoogst dit jaar rond 20 juni. Daarmee ligt de oogstdatum gelijk aan die van 2018; een enkeling gokt er zelfs op dat nog iets eerder gerooid kan worden. De winterplantuien gingen onder goede omstandigheden de grond in en hadden nauwelijks onder winterweer te lijden. Echter, de aanhoudend lage temperaturen en droogte hebben de groei in april wel getemperd.

Meer winterplantuien
Nederland telt normaal gesproken ongeveer 300 hectare winterplantuien, hoofdzakelijk van het ras Troy. Het is een nichemarkt, die voor de gewone tweedejaars plantuien slechts in een erg korte periode gewild is. Met het oog op een tekort zijn er dit seizoen flink meer uien geplant in de maand oktober. Leverancier De Groot en Slot zegt dat 70% van het volume Troy in de herfst is afgeleverd, waar dat normaal 50% is.

Het areaal tweedejaars plantuien zit sinds 2013 behoorlijk in de lift en is sindsdien met bijna 50% gegroeid: vooral in 2018 nam de teelt een spurt (1.330 hectare plantuien). Het is volgens de insiders onwaarschijnlijk dat 2019 weer zo'n stijging gaat laten zien, want na de droge zomer van 2018 was er minder uitgangsmateriaal voorhanden. Tegelijkertijd is er, dankzij het hoge prijsniveau, minder geëxporteerd.

Dat heeft ook tot gevolg dat veel van de late rassen aan het begin van het jaar nog beschikbaar waren. Dit maakt het overigens wel lastig een goede inschatting te maken. Weet de oppervlakte uiteindelijk 10.000 hectare te bereiken, dan betekent het dat het areaal in bijna 20 jaar tijd verdubbeld is.

Tripsdruk
Telers in het zuidwesten van het land hebben dit jaar vaker de voorkeur gegeven aan plantuien, vooral met het oog op de grillen van het weer en tripsdruk. Dat laatste speelt met name bij zaaiuien in het zuidwesten van het land een zeer grote rol. De winterzaaiuien zijn in de afgelopen herfst slechts mondjesmaat gezaaid, vooral als probeersel. De handel gaat hier voorzichtig mee om. Ze hebben de reputatie iets minder van kwaliteit te zijn. Het algemene beeld is dat de zaaivariant meer te lijden heeft gehad van het koude en droge weer, in vergelijking tot de plantuien.

De plantuien komen dit jaar terecht op een 'schone' markt, een markt die vrij is van zaaiuien. De laatste partijen worden momenteel namelijk voor torenhoge prijzen verhandeld. Insiders noemen dan prijzen tot €85 per 100 kilo voor grove uien uit kistenbewaring. De prijs van uien uit Nieuw-Zeeland ligt op een stabiel niveau van €100 per 100 kilo. Het land voerde meer uien naar Europa uit, maar kon qua areaal niet tijdig anticiperen op de Europese vraag. Eind juni worden de laatste uien verwacht, wanneer de nieuwe Nederlandse oogst beschikbaar komt.

Hoe eerder, hoe beter
De afnemers hebben nu vooral interesse voor de 'primeurpercelen'. Voor oogst eind juni zijn de winterplantuien verkocht voor €28 tot €30 per 100 kilo. Voor rooien op 1 juli wordt momenteel een prijs van €20 per 100 kilo genoemd. Iedere dag eerder rooien levert €0,25 extra op. Voor de partijen die later in juli geoogst worden zijn afnemers voorzichtiger. Er wordt dan meer aanbod verwacht, omdat er meer late rassen zijn uitgeplant. Telers komen dan op het moment meestal niet verder dan €12.

Het huidig vastgestelde prijsniveau wijkt daarmee niet veel af van vorig seizoen, toen er nog veel oude zaaiuien werden verwerkt. Ook toen werd op 1 juli over €20 gesproken. Verloopt de maand mei droog en start ook de maand juni zonder regen, dan kan dit de markt een impuls geven.

Met nog 4 weken te gaan tot de oogst, blijkt dat de uien nog flink moeten groeien. De plantuientelers kunnen vaak wel beregenen; hoofdzakelijk in West-Brabant en op de Zuid-Hollandse Eilanden is dat het geval. Al is ook het warmere weer welkom. In Zeeland viel afgelopen weekend nauwelijks regen. Ook de rest van mei verloopt naar verwachting droog. De percelen die er nu nog fris op staan, kunnen dan slecht doorpakken. Dit maakt de handel huiverig.

Gat tussen plant- en zaaiui
Een ander vraagstuk is de aansluiting tussen de laatste plantuien en de eerste zaaiuien af land. De beginontwikkeling hiervan is namelijk relatief traag geweest. Wanneer er hard aan de plantuien wordt getrokken, kan er een gat ontstaan dat negatief uitpakt voor de handel; zeker wanneer er massaal zaaiuien af land gerooid en geleverd gaan worden.

Het beloven interessante weken te worden. De uienexporteurs proberen inmiddels product uit andere landen te krijgen. Egypte, maar straks ook vanuit Spanje en Italië. Dit volume is echter te klein om aan alle vraag te voldoen. Daarvoor is de Nederlandse oogst vereist.