44 procent minder uien is slechts het begin

Het CBS raamt de bruto-opbrengst op 811.392 ton, waarbij het areaal op 25.376 hectare uitkwam. Het gaat om een min van 44% vergeleken met de opbrengst van 2017, welke historisch hoog was. Een groot areaal en goede groeiomstandigheden zorgden daar toen voor, met uitzondering van Zuidwest-Nederland.

Betrouwbaarheid
Over de voorlopige cijfers van 2017 is veel gezegd en geschreven. Niet voor niets voegt het CBS een noot uit de Kamerbrief toe aan hun bericht. Tegenstanders waren (of zijn) van mening dat de cijfers marktverstorend werken en een niet-realistisch beeld schetsen. In 7 jaar tijd varieerde de definitieve opbrengst (ten opzichte van de voorlopige cijfers) tussen -6,5% en +7,4%. In 4 jaren kwam hij lager uit en in 3 jaren hoger.

"De uientelers zochten een zondebok en vonden die in het CBS", zegt een insider. "Wat volgde was een belachelijke discussie." De cijfers bleken de waarheid goed te benaderen. Nu wordt vooral gesproken over het feit of het percentage verder kan dalen. Meerdere exporteurs en sorteerders laten aan Boerenbusiness weten dat zij met 50% rekenen.

Wat bedraagt de netto opbrengst?
Over 2017 bedroeg het verschil tussen bruto- en netto-opbrengst 131.300 ton, in 2016 zo'n 82.600 ton en in 2015 was dat 125,800 ton. De meerjarige cijfers wijken gemiddeld met 113.000 ton af. Met dit feit als bodem zou het een netto-opbrengst van 698.392 ton betekenen, wat neerkomt op een afname van 47%. Hoogstwaarschijnlijk ligt de opbrengst echter nog lager.

"Kieming van de uien is een sluipmoordenaar in veel partijen", zegt een uiensorteerder uit Emmeloord. "Fusarium ruik je, maar een kiem niet. De kiemproeven wijzen uit dat geen enkele partij 100% kiemrust heeft. Dat wijzen onze eigen proeven ook uit. Zelfs wanneer telers overtuigd zijn van een goed geslaagde MH-bespuiting valt het tegen."

Aanbod door kwaliteit
Andere sorteerbedrijven beamen dit. In het zuidwesten en noorden van Nederland zijn telers reëel wat kwaliteit betreft. Vooral in Flevoland, waar soms gemiddeld tot goede opbrengsten zijn behaald, liggen verrassingen op de loer. Het issue kiemrust of kiemlust zorgt voor een drukkend aanbod bij de sorteerders, waardoor de exportcijfers boven die van vorig jaar uitkomen. De exporteurs zijn verdeeld over de vraag of dit niveau vast te houden is. Sommigen verwachten vanaf week 43 een daling, omdat er eind oktober geen boot naar Afrika is vertrokken.

"Of er nu 35% of 45% minder is, maakt weinig uit", reageert een exporteur. "Het is vooral een puzzel waar je uien vandaan kunt halen." De Verenigde Staten, Turkije, Spanje, China en Oekraïne. Vanaf maart en april kunnen er ook uien uit Egypte en Nieuw-Zeeland worden geleverd. "Uien in Nieuw-Zeeland zijn vooraf vastgelegd. Die halen we nu 2 maanden naar voren", laat een afnemer weten. Sorteerders spreken hun voorjaarsvoorraad aan. Wanneer cellen worden geleegd valt de uiteindelijk opbrengst altijd weer tegen.

Zijn alternatieve landen de redding? Daarover zijn de meningen verdeeld. De een ziet het als een oplossing, terwijl de ander van een druppel op een gloeiende plaat spreekt. Het uienareaal in Nieuw-Zeeland bedraagt 6.000 hectare. Naast de binnenlandse consumptie gaat onder andere een deel naar Japan en Indonesië. Hoeveel uien Nederland kan afnemen, is afhankelijk van de prijs die men wil te betalen.

Wereldmarkt anders vormgegeven
De hoogste bieder wint momenteel. Midden-Amerikaanse kopers worden bediend door de Verenigde Staten, omdat zij zich in een gunstige positie bevinden. China zou Azië met uien bevoorraden en Argentinië en Brazilië worden als land met mogelijkheden genoemd. Het enige Europese land dat momenteel in de positie is om uien te exporteren, is Spanje.

"De oogst in Spanje is zeer goed geweest, door ruim voldoende neerslag. De opbrengsten gaan soms door de 100 ton per hectare heen", zegt een insider. "Het Verenigd Koninkrijk koopt zijn grove uien al in Spanje, waar de prijs lager ligt dan in Nederland. Spaanse telers kiezen eieren voor hun geld en profiteren van de situatie. Bovendien zijn hun uien niet zo lang houdbaar als de Nederlandse."

Er zijn ook sorteerders die vraagtekens zetten bij dergelijke verhalen. Een paar containers uit China of enkele ladingen Marokkaanse uien richting Senegal zijn bij lange na niet voldoende om alle kopers van voldoende uien te voorzien. Ook stelt de sector zichzelf de vraag: wat mag 1 ui maximaal kosten? Zij zien de huidig prijs als een plafond.

De baalprijzen variëren momenteel vanaf €20 voor drielingen tot €32 à €33 voor de 45 tot 65 millimeter en tot maximaal €38 voor de grove uien. Om telersprijzen van €40 of meer te kunnen maken, moet eerst de baalprijs bewegen.

Klap voor sorteerbedrijven
Ongeacht het prijsniveau blijven de marges voor sorteerder en exporteur gelijk, zo menen diverse bedrijven. De helft minder uien betekent voor de sorteerbedrijven de helft minder werk. Dat is desastreus wanneer je tientallen werknemers hebt. De personeelskosten staan vast, terwijl dat niet voor het werk geldt.

"Er zijn in Nederland 40 uiensorteerbedrijven, maar ik verwacht dat er volgend jaar minstens 5 minder zijn", besluit een sorteerder. "Door de grote concurrentie hebben bedrijven geen reserves op kunnen bouwen, waardoor de situatie nu penibel is."

Conclusies:

• De definitieve oogstraming wordt geschat op 50% minder uien.
• Kieming van de uien is zorg nummer 1, naast maatsortering.
• Er is veel aanbod, vanwege de slechte bewaarbaarheid (dit geldt voor heel Europa).
• De uienbedrijven zoeken wereldwijd naar uien.
• De voorjaarsvoorraden worden nu al aangesproken.
• Er is aarzeling en verdeeldheid over het hogere prijsniveau.
• De kwaliteitseisen worden waar mogelijk bijgesteld.
• De sorteerbedrijven worstelen met een laag te verwerken volume.