Tegenvallende kwaliteit weekt aanbod los

Het Nederlandse exportapparaat laat zich in de voorbijgaande weken van zijn sterkste kant zien. De teller staat, tot en met week 45, op ruim 448.000 ton. Dat is een plus van bijna 27.000 ton ten opzichte van die periode vorig jaar. Er wordt dan ook geschreven over duizelingwekkende exportcijfers.

Bijzonder scenario
Daartegenover staat een bijzonder verschijnsel, die ook ervaringsdeskundigen in de sector niet eerder hebben gezien. Bij een recordexport horen normaal gesproken gunstige prijzen, of een prijsvorming die positief is. Daar is momenteel echter totaal geen sprake van. Afgelopen week moest zowel Goes als Emmeloord inleveren op de fijne uien.

De reden voor deze bijzondere situatie is grofweg in tweeën op te splitsen. Zo is er 1 groep in de markt die de tegenvallende kwaliteit noemt, en 1 groep die met name het direct beschikbare volume (pool)uien aanwijst als reden voor de beschikbaarheid aan uien. Beide opties analyseren we.

Hebben pools effect op marktprijs?
Verschillende insiders noemen het grote aanbod aan uien uit pools als reden voor de huidige situatie op de markt. Met name in de nieuwe teelgebieden, in Noordoost-Nederland, is de teelt in opkomst en zijn dit jaar goede opbrengsten behaald. Veel partijen gaan af land weg, of droog uit de schuur. Door de natte herfst valt de kwaliteit soms tegen, waardoor er extra druk staat op de afzet. Deze uien worden zowel in poolverband als op basis van daghandel afgezet.

Groei in perspectief gezet
In Drenthe, Overijssel en Groningen is de uienteelt dit jaar procentueel het meest toegenomen. De 3 noordelijke provincies zijn respectievelijk met 45%, 41% en 26% in oppervlakte toegenomen. Dat klinkt fors. Kijken we echter naar het landelijk areaal, dan is Drenthe goed voor 3% van de totale Nederlandse oppervlakte. We praten dan over 800 hectare, goed voor een bruto-volume van 45.360 ton. De totale landelijke stijging bedraagt 241.000 ton. Dat zet de cijfers enigszins in perspectief.

Naast de areaal- en opbrengststijging wordt het effect van de uienpools genoemd. Volgens insiders is dit terug te zien in de cijfers van de Holland Onion Association (HOA) en de exportcijfers. Uien uit de pools worden niet gerapporteerd aan de HOA, zo is de gedachte. Vergelijken we echter de cijfers, dan is dit gevoel niet cijfermatig terug te vinden. Tot en met week 47 is de HOA-lijst dit seizoen goed voor ruim 80.000 ton, tegenover 72.000 ton in 2016. In 5 van de 13 exportweken rapporteerde de lijst dit jaar een kleiner volume dan in 2016.

(Tekst gaat verder onder grafiek)

De HOA-lijst vertoont geen afwijkend beeld ten opzichte van de uienexport.Uitzonderlijk scenario
Agrifirm Plant beheert een landelijke uienpool, waarvoor de afzet verzorgd wordt in de af land- en herfstperiode. "De pool werkt via een plan van aanpak dat vooraf met zorg is samengesteld. De afzet en methode waarop door de verwerkers wordt afgerekend met de pool, wordt op verschillende manieren met de diverse vooraf geselecteerde afnemers geborgd", laat Aart den Bakker, manager afzet bij Agrifirm Plant, weten.

"Daarbij gaan we er altijd voor om de maximale waarde voor de uien te bereiken. De af land-periode is dit seizoen zeer kort geweest. Dat zette veel druk op de logistiek. Een uitzonderlijk scenario. De mogelijkheid om uien te bewaren, biedt telers meer flexibiliteit en maakt ze in deze drukke periode minder afhankelijkheid van logistiek. Dit zien we dan ook duidelijk toenemen."

Kwaliteit de boosdoener
Waarom stampt de uiensector enorme volumes weg tegen deze lage prijzen? "De grote boosdoener is vooralsnog de kwaliteit. Die valt lang niet altijd mee. Dat is op de zandgronden het geval, maar ook op klei speelt het een rol. We moeten de Nederlandse uienkwaliteit hoog houden. Uien waarvan je weet dat ze niet lang houdbaar zijn, worden vervroegd afgeleverd. Er heeft dit jaar een areaaluitbreiding in het noordoosten plaatsgevonden, maar landelijk praten we over een relatief klein percentage. De hogere opbrengst, gerealiseerd in de traditionele teeltgebieden, draagt voor het grootste gedeelte bij aan het extra aanbod."

Uien van de klei
Er zijn commissionairs die zich kunnen vinden in het verhaal van Den Bakker. Met name in het zuidwesten van Nederland valt de uienkwaliteit tegen. Vooral het ‘kaal vallen’ van uien wordt als probleem genoemd. Partijen die niet tot februari/maart goed zijn te houden, worden nu aangeboden. Afgelopen seizoen hebben telers soms lang gewacht, wat niet heeft geloond. Met deze ervaring vers in het geheugen wordt momenteel meer aanbod afgegeven. Op de kleigrond worden overigens niet de late en natte oogstomstandigheden als boosdoener aangewezen, maar eerder regen die gedurende het groeiseizoen viel.

Naast de angst voor lange marktprijzen, kijken telers ook met een schuin oog naar de export. Zij weten dat de export naar Afrika niet oneindig is en Senegal het quotum grotendeels vol heeft. Boeren met uien die kwalitatief prima zijn, maar die niet aan de Aziatische en Zuid-Amerikaanse eisen voldoen, geven eveneens aanbod.

Nieuwe ronden nieuwe kansen
Verpest een mindere uienkwaliteit dan niet de Nederlandse export? Insiders die Boerenbusiness sprak zijn daar niet direct bang voor. Uien van een betere kwaliteit zijn ook te koop, maar die zijn duurder en daar heeft het gros van de markt op dit moment geen interesse in.

Afgezien van de recordexport is ook de vraag gezond, zo klinkt het bij handelaren. Afrika is heer en meester in kopersland, maar voor het begin van 2018 is er ook hoop op andere bestemmingen in Midden- en Zuid-Amerika en Oost-Europa. Hier zou inmiddels voorzichtig vraag vandaan komen. Optimisten zien voor de tweede helft van het seizoen dan ook nieuwe kansen ontstaan voor wie product met een goede kwaliteit in de schuur heeft liggen.