Cosun wil met Aviko verder groeien in het buitenland

De winst over 2024 is €118 miljoen (na ledentoeslag). Dat is lager dan de €163 van 2023. Er werd 3,4 miljard omzet geboekt, 7% minder dan een jaar eerder. Volgens Meeuwis komt dat grotendeels doordat er in 2023 drie bedrijven werden verkocht die niet binnen de strategische activiteiten vielen. Ook de veranderende situatie in de suikermarkt heeft impact. Het rendement op geïnvesteerd vermogen was in 2024 21%, ruim boven het target van 12,5%.

2024 was ook het jaar waarin de coöperatie haar 125-jarig bestaan vierde en de Koning Willem I-prijs in ontvangst nam, uit de handen van Máxima. Er werd goede progressie gemaakt op de strategische prioriteiten van Cosun. Het jaar staat toch vooral in het teken van de bittere nasmaak van een historisch lage bietenopbrengst en lagere bietenprijs.

Bij een gemiddelde kwaliteit krijgen telers €43,52 per ton. Een enorme val vergeleken met €67,09 in 2023 en €65,18 in 2022. Zo is er toch weinig meer te verdienen?
"Als je dat doorvertaalt naar de gemiddelde hectare-opbrengst van €3.272, dan zie je dat dit gewoon te laag is. De afgelopen jaren zijn goed geweest, maar de afhankelijkheid van de suikermarktdynamiek is hoog. We zetten als Cosun dan ook vol in op ons plan en een toekomstbestendig keten en verdienmodel. Ik wil hier nogmaals het belang van benadrukken. De gemiddelde akkerbouwer in Nederland heeft ongeveer 75 hectare en verdient gemiddeld genomen €65.000. Een boer moet, om goed te kunnen blijven boeren, verduurzamen. Dat kost gemiddeld tussen de €500 en €800 per hectare. Dit betekent bij een onveranderde situatie, dat hij niets verdient. Dat kan dus niet. Daar hebben we elkaar in de keten voor nodig."

"Wij zijn er om te zorgen dat het verdienvermogen omhooggaat en de akkerbouwer die investeringen kan doen om goed te blijven boeren. Dat kunnen wij niet alleen. De overheid moet zorgen dat er voldoende middelen beschikbaar blijven, zodat de boer rendabel kan blijven boeren. Dat is onze oproep aan beleidsmakers: kijk goed naar het level playing field. Zorg voor stabiliteit, perspectief en uitvoeringskracht. Zowel in kosten en regels ten opzichte van omringende landen, als in het beschikbaar stellen van benodigde middelen en technologieën. Wij vinden dat dat beter kan en dat we elkaar nog beter kunnen en moeten helpen. Voor het belang van de sector."

De toewijzing is verlaagd naar 100%. Sorteren jullie daarmee voor een verdere verlaging van de vraag naar suiker?
"Afgelopen jaar nam het aanbod toe door onder andere productie en import vanuit Oekraïne. De consumentenvraag stond onder druk, wat resulteerde in een onbalans in vraag en aanbod. Dat heeft ook geresulteerd in een dalende suikerprijs in de tweede helft van het jaar. Daar hebben we op geanticipeerd, door de toewijzing met 10% te verlagen."

Zijn er ook meer telers die met de bieten willen stoppen en hun ledenleveringsbewijzen aanbieden?
"Wij zetten in op een toekomstbestendige teelt en hebben een groot belang het voor onze leden interessant te maken om bieten te blijven telen. Daar hoort een goed verdienmodel bij. Het is een mooi gewas en het past ook goed op de Nederlandse akkers. De vraag naar LLB's is nog steeds goed en de prijs stabiel. Daar spreekt vertrouwen uit."

Hebben alle onderdelen in 2024 bijgedragen aan de winst?
"De resultaten in 2024 waren solide. Cosun Beet Company heeft in 2024 goed bijgedragen, als je kijkt naar wat in het jaar is gebeurd. De afzet van plantaardige ingrediënten, waaronder Sensus, heeft goede afzetgroei laten zien. Dat geldt ook voor de internationalisatie van coproducten. De margeontwikkeling van beide productgroepen stond afgelopen jaar onder druk. We zien een normalisatie van de marges."

"Aviko heeft het goed gedaan met een sterk resultaat. Als je bij Aviko de cijfers corrigeert voor de verkopen van de fabrieken in Cuijk en Norden (in 2023), dan zie je dat 2024 een bijzonder goed jaar was. We hebben afgelopen jaar geïnvesteerd in meerdere fabrieken. In China wordt dit jaar een fabriek opgeleverd. We kijken heel goed waar de groei zit en daar bouwen we op voort. Ik denk dat wij echt een toonaangevende speler zijn als het gaat om aardappelproducten. Dus kijken we hoe we daar verdere invulling aan kunnen geven, door slimme kapitaalinvesteringen te doen en geografisch te groeien. Ook kijken we hoe we nog meer waarde kunnen toevoegen met toegevoegdewaardeproducten in die portfolio."

In de fritesafzet is een stagnatie van de groei te zien. Merken jullie daar iets van?
"In het algemeen zie je dat. Als je bijvoorbeeld naar de recente cijfers van McDonald's kijkt zie je een afvlakking van groei. In foodservice is de groei afgelopen jaar wat teruggevallen. Wij geloven in de middellange en langetermijngroei in deze producten en willen in dit segment verder investeren en groeien binnen Cosun."

Zijn er binnen Aviko ook nieuwe producten in ontwikkeling die jullie gaan aanbieden?
"We hebben een heel mooie portfolio van diverse fritestypes, waaronder onze crunchy frites. We willen het fritesportfolio verder ontwikkelen en opwaarderen, met producten die inspelen op de behoeftes van onze klanten. Dit doen we in combinatie met groei en ontwikkeling van meer plantaardige snackproducten en de ontwikkeling van ingrediënten uit aardappel. Bijvoorbeeld Potato Cheezz, waarbij we kijken hoe je uit aardappelen een kaasalternatief kan maken."

Hoewel lager dan vorig jaar, zijn er uiteindelijk mooie resultaten neergezet. Dat is toch iets om tevreden over te zijn?
"De resultaten zijn solide en als ik kijk wat we wat we aan het doen zijn, dan maken we echt progressie om meer uit het verdienvermogen van het bedrijf halen. Waar ik níét tevreden over ben is de afhankelijkheid die we hebben van de volatiliteit op de suikermarkt en de impact die dat heeft op het verdienvermogen van onze leden. Die impact is nog te groot. Het was voor de akkerbouwer een lastig teeltjaar, met historisch lage suikeropbrengsten, in combinatie met de markt onbalans en aanpassing van de suikerprijs. Dit leidt ertoe dat het rendement op de bietenteelt onder druk staat. Daar kunnen we niet tevreden over zijn, want we zijn als bedrijf opgezet voor het verdienvermogen van de leden. Dat is een van de redenen waarom wij meer diversificatie in onze portfolio willen. De plannen die we hebben gaan we versnellen om het verdienvermogen voor de teler in de benen houden."

Hoe gaan jullie dat verdienmodel in de benen houden?
"Wij hebben een duidelijk plan, waarin we heldere keuzes maken hoe we het verdienvermogen van Cosun verbeteren. Op de eerste plaats kijken we hoe er meer rendement gemaakt kan worden op het geïnvesteerd vermogen dat al in het bedrijf zit. We zetten volop in op verbeteringsprogramma's. Daar versnellen we op. Met kostenoptimalisatie alleen ga je het in Nederland, met ons type bedrijven, niet redden. Je moet groeien als bedrijf. We zetten in op vier segmenten en diversificatie van het portfolio: suikerbieten, aardappelactiviteiten, coproducten en voedingsingrediënten. Daarvoor hebben we een duurzame groeistrategie. Afgelopen jaar hebben we bijvoorbeeld in Polen, China én West-Europa geïnvesteerd in capaciteitsuitbreidingen voor Aviko, om verdere groei te kunnen faciliteren. Dat doen we gebalanceerd in al onze bedrijven."

"Doe je dit niet op een duurzame manier, dan ben je uiteindelijk niet competitief en niet levensvatbaar. Duurzaamheid is een belangrijke prioriteit voor Cosun, door de hele keten heen. We houden vast aan onze koers. Met alles wat er om ons heen gebeurt moet de lat continue omhoog."

Waar moet ik aan denken bij diversificatie van het portfolio?
"We zetten in op duurzame groei in aardappelproducten, coproducten en voedingsingrediënten. Als je kijkt naar onze aardappelactiviteiten, dan heeft dat zich de afgelopen jaren goed ontwikkeld. Daar bouwen we op voort. Dat geldt ook voor onze coproducten. Een ander gebied zijn voedingsingrediënten. Daar valt onder andere Sensus onder, met onze plantaardige eiwitten en een aantal kleinere producten en innovaties. Dat zijn nieuwe gebieden. De organische ontwikkeling daarvan kost investeringen en tijd. Daar willen we een stap maken de komende jaren, zowel organisch als via benodigde acquisities. We hebben als doel gesteld dat op termijn zo'n 30% van onze omzet uit hoogwaardige ingrediënten met toegevoegde waarde komt. Aan de ene kant creëren we zo - op de lange termijn - meer stabiliteit in het verdienvermogen, omdat je meer cash generators hebt. Aan de andere kant bouw je een portfolio op die meer toekomstbestendig is, met plantaardige oplossingen. De activiteiten op gebied biobased-materialen hebben we teruggeschaald, op basis van de mogelijkheden die we in de markt zien."

Vorig jaar zei u over 2023: 'Ik zou het een dynamisch jaar zou willen noemen'. Hoe typeert u 2024?
"Ik heb het nu uitdagend genoemd. Ik ben nu 3,5 jaar CEO en de turbulentie de afgelopen jaren is ongekend. Als je kijkt naar wat er macro-economisch gebeurt, de impact van inflatie, kostenstijgingen, de relatief zwakke economische groei, wat er geopolitiek gebeurt en wat dat doet met de toeleveringsketens. Zo heeft de impact van suikerimporten uit Oekraïne bijgedragen een forse onbalans en sterke prijscorrectie En dat in een politiek onzeker Nederland. Wij hebben echter een solide plan en een heldere koers en daar zetten daar vol op in. Met perspectief voor de sector."