Machinekosten drukken op resultaat van de boer

Bedrijven met lagere machinekosten per hectare zijn vaak winstgevender. Het beheren van machinekosten is geen eenmalige taak, maar een proces dat constant aandacht vraagt, zo schrijft de universiteit van Illinois. De trend in Amerika gaat ook op voor Europa, zo blijkt uit rapporten van onder meer Eurostat en de FAO.

Kostenstijgingen en trends
In Europa zijn de kosten voor landbouwmachines en onderhoud tussen 2003 en 2023 met gemiddeld 2,5% per jaar gestegen, aldus Eurostat. Dit betekent een totale stijging van ongeveer 64% in twintig jaar. Energieprijzen zijn in dezelfde periode met gemiddeld 4,2% per jaar omhoog gegaan. Deze stijgingen zijn deels te wijten aan strengere milieuregels en technologische vernieuwingen, die vaak gepaard gaan met hogere aanschaf- en onderhoudskosten. Vergelijkbaar zien we in Amerika dat stijgende energieprijzen sinds 2003 een grote impact hebben gehad op kosten voor boeren, vooral in regio's met de nadruk op graanproductie.

Brandstofkosten
In de VS zijn de brandstofkosten sinds 2003 met 150% gestegen, met pieken in 2008 (+40%) en 2022 (+32%), volgens de Energy Information Administration (EIA). Europese boeren ervaren vergelijkbare trends, maar de brandstofkosten verschillen sterk per land. In Nederland en Duitsland maken ze tot 20% van de totale bedrijfskosten uit, terwijl boeren in Zuid-Europa vaak hogere percentages rapporteren door minder schaalvoordelen en hogere transportkosten. Tussen 2010 en 2023 zijn dieselprijzen in Europa met gemiddeld 120% gestegen, mede door accijnzen en milieubelastingen.

Reparatie- en onderhoudskosten
De technische complexiteit van moderne machines leidt wereldwijd tot hogere reparatiekosten. In Europa zijn deze kosten sinds 2010 met gemiddeld 3,1% per jaar gestegen zo blijkt uit de data van de FAO. In Frankrijk zit het gemiddelde tarief voor een monteur op €85 per uur, wat 35% hoger is dan tien jaar geleden. Duitsland kent vergelijkbare stijgingen, met tarieven tussen €75 en €95 per uur, afhankelijk van de regio. In Amerika zijn deze kosten vergelijkbaar, maar de beschikbaarheid van technici is doorgaans beter, waardoor wachttijden korter zijn. In Zuid- en Oost-Europa, zoals Spanje en Roemenië, zijn langere wachttijden en hogere transportkosten voor reparaties een bijkomende uitdaging.

Investeringsgedrag en afschrijving
Amerikaanse boeren investeren zwaar in machines tijdens periodes met hoge inkomsten. De uitgaven zijn met 4% per jaar gestegen sinds 2000, zo blijkt uit de data van de Universiteit van Illinois. Europese boeren investeren ook, waarbij subsidies vanuit het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) een belangrijke stimulans zijn. Tussen 2015 en 2022 werd in Europa €54 miljard aan subsidies verstrekt voor duurzame machines. Vooral landen zoals Frankrijk en Duitsland profiteren hiervan, terwijl boeren in Zuid-Europa, zoals in Griekenland en Portugal, minder toegang hebben tot financiering.

Efficiëntie en schaalvoordelen
In Amerika hebben grote bedrijven gemiddeld 25% lagere machinekosten per hectare. Dit komt doordat grote bedrijven beter gebruik kunnen maken van schaalvoordelen. In Europa zien we een vergelijkbaar patroon: bedrijven groter dan 500 hectare in Duitsland en Frankrijk hebben gemiddeld 30% lagere kosten per hectare dan bedrijven kleiner dan 50 hectare. Kleinere boeren in Zuid-Europa, waar bedrijven gemiddeld kleiner zijn en minder subsidie ontvangen, werken vaak met marges van minder dan 5% door hogere kosten per hectare en beperkte schaalvoordelen.

Zowel in Amerika als in Europa zien boeren stijgende machinekosten door hogere brandstofprijzen, complexere technologie en toenemende onderhoudsvereisten. Waar Amerikaanse boeren vooral inzetten op schaalvergroting en slimme investeringen om kosten te beheersen, profiteren Europese boeren in sommige gevallen van subsidies en duurzaamheidsinitiatieven. Toch blijft in beide regio's het beheersen van machinekosten een voortdurende uitdaging, vooral in periodes waarin door lage prijzen weinig verdiend wordt.