Aangeboden door Equans
Koelen met synthetische koudemiddelen riskant
Het is vijf voor twaalf voor ondernemers die koelen met synthetische koudemiddelen. Europese afspraken om de productie ervan af te bouwen maken ze steeds duurder en schaarser, waardoor de continuïteit van bedrijven die hiermee koelen in serieus gevaar komt. Welke koelmiddelen vormen een slim en veilig alternatief?
De toepassing van uit te faseren synthetische koudemiddelen is steeds riskanter. Als gevolg van de productiebeperking wordt het bijvullen van koelinstallaties met deze middelen flink duurder of zelfs onbetaalbaar. "De ervaring leert dat de prijs van uit te faseren koudemiddelen een veelvoud hoger wordt", zegt Henk Tebben van Equans Refrigeration & Heating Solutions. Als bewaarspecialist helpt hij agrarisch ondernemers bij de overstap naar een duurzame bewaarinstallatie. "Ondernemers betalen zich blauw aan middelen die steeds schaarser worden en een onzekere beschikbaarheid hebben. De continuïteit van hun bedrijf komt hierdoor in gevaar."
Onomkeerbare nood
Volgens Tebben is de nood om te veranderen onomkeerbaar. "Handel je niet, dan kun je in 2030 een groot probleem hebben. Vanaf dat moment is het gebruik van veel synthetische koudemiddelen verboden. Bij een lekkage door bijvoorbeeld ouderdom of invloeden van buitenaf mag je de installatie niet meer bijvullen. Dan staat je bedrijfsvoering stil. Belangrijk om te beseffen is dat het tijd kost om je installatie voor te bereiden op de toekomst. Investeer je nu in een installatie met natuurlijke koudemiddelen, dan heb je de investering in het jaar dat synthetische koudemiddelen niet meer gebruikt mogen worden al terugverdiend."
Tebben erkent dat het niet voor iedere ondernemer eenvoudig is om te vernieuwen, maar dat het door subsidies als de Energie-Investeringsaftrek (EIA) een stuk gemakkelijker is. "Er kleven verschillende eisen aan die subsidie, zoals eisen aan de energiezuinigheid van de installatie. Logisch, want de energieschaarste of netcongestie is een groot probleem. Veel ondernemers weten echter niet dat ze met een op maat gemaakte, energiezuinige installatie de capaciteit kunnen uitbreiden, zelfs binnen de bestaande netaansluiting."
Ammoniak meest kansrijk
Wat het meest geschikte natuurlijke koudemiddel is hangt vaak af van de grootte van de koelinstallatie. Ammoniak (NH3) is het meest kansrijk, stelt Tebben. "Het is geschikt voor bijna alle toepassingen, maar niet voor alle capaciteiten. Energetisch is ammoniak het beste koudemiddel dat er is. Door de gunstige natuurkundige eigenschappen is er maar een kleine hoeveelheid van nodig om een grote warmteoverdracht te krijgen. Voor agrobedrijven is ammoniak extra interessant, omdat de energie die vrijkomt bij het drogen van het product met slimme techniek weer benut kan worden. Hiermee kun je de lucht voorbereiden om het vrijgekomen vocht op te nemen. Zelfs bij hoge buitentemperaturen heb je met ammoniak nog altijd een gunstig energieverbruik."
Zoals bij ieder koudemiddel gelden ook bij ammoniak strenge voorschriften aan de installatie en het onderhoud. "De leidingen bij Equans zijn bijna altijd van RVS, gelast door een gecertificeerde lasser en de verbindingen worden voor een deel onderworpen aan een niet-destructief onderzoek (via röntgenfoto's). Ammoniak is een lagedruk-koudemiddel. Daardoor blijft de druk in de leidingen laag en is de kans op lekkage minimaal. Eventuele lekkages vinden we via detectie. Bij een voor de mens veilige hoeveelheid ammoniakdeeltjes in de lucht gaat een akoestisch en visueel alarm af. In dat geval wordt bij onze installaties het koudemiddel terug gezogen in de afscheider en opgeslagen. Ammoniak heeft een sterke, penetrante geur. Het allerkleinste lekje heb je dus meteen door, zelfs in een grote ruimte."
CO2 als seizoenskoudemiddel
Een ander geschikt alternatief is CO2. Tebben: "Dit middel is ideaal voor vriestoepassingen, maar wordt tegenwoordig ook vaak gebruik in koelingen. Voor kleinere installaties is CO2 goedkoper. Het is eenvoudiger te installeren, omdat het met koper(leidingen) mag die je niet hoeft te lassen. Het nadeel van CO2 is dat het bij hoge buitentemperaturen een hogere heersende druk in de leidingen en compressor heeft en daardoor meer energie verbruikt. Dat maakt het zuiver een seizoenskoudemiddel. Heb je zomers koeling nodig en is het erg warm, dan is CO2 minder geschikt door het hoge energieverbruik ten opzichte van andere koudemiddelen."
Net als bij ammoniak zijn er bij CO2 strenge voorschriften aan de installatie en het onderhoud. CO2-installaties hebben een hoge druk. "Bij een eventuele lekkage is CO2 moeilijker terug te halen en af te pompen. Het is een zwaar gas dat zakt naar de bodem en bovendien geurloos en onzichtbaar is. Met detectie kunnen we de concentratie CO2 meten. Overschrijdt die de toegestane hoeveelheid, dan gaat een akoestisch en visueel alarm af."
Propaan
Het hoog explosieve natuurlijke koudemiddel propaan is geschikt voor kleine installaties. Subsidie voor een koelinstallatie is alleen beschikbaar voor directe systemen, waarbij het koudemiddel direct het droog- of koelproces ingaat. Bij gebruik van een secundaire koudedrager, zoals water of glycol, is het niet mogelijk om subsidie te krijgen. Een ander nadeel is dat de toepassing van propaan vaak vraagt om een kostbare energieaansluiting met een op afstand uitschakelbare hoofdvoeding die spanningsvrij uitgeschakeld dient te worden bij een detectie. Daarnaast mag propaan niet binnen het gebouw worden toegepast waar verbindingen en dichtingen zijn aangebracht. Verder zijn er voor het onderhoud extra maatregelen nodig vanwege het explosiegevaar. Met andere woorden: propaan is enkel geschikt in combinatie met een secundaire koudedrager die niet onder de subsidieregeling valt.
Veel mogelijkheden
In gesprekken met agrarisch ondernemers merkt Tebben dat zij nog heel erg vertrouwen op hun bestaande installatie. "Zij zijn zich wellicht niet bewust dat de nieuwe generatie bewaarsystemen mogelijkheden biedt die tien jaar geleden nog ondenkbaar waren. Denk aan een condensdroogsysteem waarmee ze zonder buitenlucht producten kunnen drogen. Denk aan revolutionaire besturingen waarmee ze exact kunnen meten hoeveel energie nodig is om het product te drogen en zeer energiezuinig kunnen produceren. Of denk aan de energetische voordelen van ammoniak. Het verduurzamen van de koelinstallatie waarborgt niet alleen de bedrijfsvoering, maar zal nog veel meer voordelen opleveren dan gedacht."
Lees meer:
Mogelijk PFAS-verbod gaat bedrijven die koelen raken
Uitfaseren synthetische koudemiddelen | Equans