Ngo's voor krimp, maar jagen schaalvergroting aan

De staatsomroep had het signaal over de opkoop bij Omroep Gelderland vandaan gehaald, dat had gehoord dat de VanDrie Group en Klaremelk kalverbedrijven op de Veluwe opkopen. Iets dat in de wandelgangen al bekend was, maar nu ook door de bedrijven bevestigd is. Niet alleen de genoemde bedrijven doen dit overigens, maar ook anderen.

Minister voor keuzevrijheid
De NOS liet het bijna klinken als sabotage van overheidsbeleid, maar minister Wiersma van LVVN reageert ontspannen. Zij vindt dat boeren zelf mogen kiezen aan wie ze hun stallen willen verkopen. Ook vindt ze dat het bedrijven in de agrobusiness vrij staat om voor hen waardevolle stallen op te kopen. De NOS vermeldt nog wel dat eerder ook andere partijen boerenbedrijven opkopen voor hun eigen belangen, zoals Schiphol en zelfs Rijkswaterstaat.

Rechtszaak stikstof
Op dezelfde dag als de NOS met het opkoopverhaal kwam, klonk vanuit de Haagse rechtbank nog een verklaring, al zullen algemene media dit signaal mogelijk niet zo oppikken. In de bodemprocedure tussen Greenpeace en de Staat deed ook de Stichting Stikstofclaim (SSC) mee als derde belanghebbende namens de boeren. Voorzitter Jan Cees Vogelaar vertelde daar onder protest van MOB-advocaat Valentijn Wösten hoe boeren worden opgedreven door het overheidsbeleid van de afgelopen jaren en door 'jagende' clubs als MOB. Boeren weten uit wanhoop soms echt niet meer wat ze moeten doen, legde hij uit.

Een van de sporen die boeren daarbij ook bewandelen (tenminste, wie het kan), is dat ze elk stukje onbenutte productieruimte dat ze hebben gaan benutten, uit angst dat bijvoorbeeld MOB dat afpakt. Of dat een provincie dat doet. Noord-Brabant kondigde juist deze week aan dat ze alle onbenutte productierechten per 2026 wil afpakken. Dat zal nog wel een juridische strijd worden, maar de inzet is helder. In deze gevallen veroorzaken anti-veehouderijgroepen juist wat ze niet willen. Boeren gaan uitbreiden en meer produceren omdat ze willen voorkomen dat andere partijen hen in de komende jaren bezit dreigen af te pakken. Het is niet omdat ze het zelf willen, of er aan toe waren, maar hun positie wordt bedreigd en dan moet actie worden ondernomen.

Precies hetzelfde is in de afgelopen jaren gebeurd in de melkgeitenhouderij. Vanwege angst voor Q-koorts en komst van mogelijke 'megabedrijven' konden geitenhouders bijna nergens nog een nieuwe stal bouwen. Al waren de verdiensten goed. Toch werd de productie stevig opgevoerd, want alle bestaande vergunningen werden versneld volgezet. Waarom? Uit angst voor toekomstige beperkingen en mogelijk bezwaren van actiegroepen als MOB.

Markt is aantrekkelijk
Terug naar de kalverhouderij. Op hetzelfde moment dat de overheid bedrijven wil opkopen voor stikstofreductie zijn ook andere partijen in de markt om met name waardevolle moderne stallen op te kopen. Waarom? Omdat de rundvleesmarkt momenteel goed is en dat niet alleen in Nederland. Ondernemingen die zich bezig houden met de productie van jong rundvlees verdienen goed. Dat geldt niet alleen Van Drie, en het is bovendien geen schande. Ook in de eiersector gebeurt dit.

Stal weg, vergunning weg
Om de keten veilig te stellen, kopen ze goed uitgeruste stallen op. Niet alleen vanwege de stal, maar ook vanwege de productieplek, want stal weg is vaak ook vergunning weg. De boer is overigens lang niet altijd weg. Soms koopt een integratie een stal, maar blijft de boer of een familielid er zitten. Als werknemer, dat wel, maar er blijft werk. De schaalvergroting in de veehouderij gaat ondertussen door. Ook dat is juist niet wat allerlei actiegroepen willen, maar samen met de overheid wel versterken.