Gedichten, visioenen en nachtmerries over de boer

Het mocht niet baten. De messen waren al geslepen en de teksten voorbereid. PvdD-Tweede Kamerlid Esther Ouwehand verzocht (vergeefs) om het debat iets spectaculairder te maken met het vertonen van videobeelden van lijdende dieren, en GroenLinks/PvdA-kamerlid Laura Bromet las een met ambtelijke taal doorspekt visioen voor van een mooiere wereld, zonder alle huidige en volgens haar verderfelijke landbouwpraktijken.

Twijfel en na-klagen
Wat volgde was een tot weinig concrete resultaten leidende uitwisseling van argumenten en stellingen tussen Kamerleden onderling en met de bewindslieden van LVVN. En hoewel eerder in de week al was gestemd over het vastleggen van (maatregelen voor het voldoen aan) mestplafonds, konden diverse Kamerleden het niet nalaten om nogmaals hun twijfels te etaleren of na te klagen over een zaak waar ze al mee hadden ingestemd. Met name NSC'er Harm Holman en zijn VVD-collega Thom van Campen maakten hier nogal een punt van, ondersteund en aangemoedigd door oppositie-Kamerleden. Holman haalde er zelfs nachtmerriescenario's bij over een Titanic, zinkend in een zee vol mest.

Nog een lijn in het debat was dat diverse Kamerleden, zowel van de coalitie als van de oppositie qua denkkader nog helemaal dachten (en blijkbaar blijven denken) vanuit het beleid van de vorige kabinetten. Daarbij zagen ze zich mede gesteund door een ambtelijke notitie, waarin minister Wiersma werd gewaarschuwd voor de gevolgen van het stopzetten van het NPLG, alsof dit programma de enige weg zou zijn om aan een reeks internationale verplichtingen te voldoen. Het kabinet heeft juist aangegeven dat het zaken anders wil doen en moet immers nog bewijzen dat het dit kan.

Drenthe dumpt ook PLG
De provincie Drenthe heeft inmiddels ook al aangegeven dat het wel zonder het eigen PLG (de provinciale uitwerking van het NPLG) kan, maar daar hadden de Haagse politici het niet over. Overigens hadden niet alleen Kamerleden moeite om los te komen van eerdere denkwijzen, ook veel media die verslag doen van de discussie, denken kennelijk dat problemen maar op één manier het hoofd kunnen worden geboden.

Ingesleten paden zijn blijkbaar moeilijk te negeren. Het valt ook vaak op als ergens een onderzoek naar moet worden gedaan, zoals recent rond de vergunningverlening in verband met de natuurbeschermingswet. Dan vraagt bijvoorbeeld VVD'er Van Campen naar een 'onafhankelijk' onderzoek naar mogelijke scenario's door nota bene ABD Topconsult (ambtenaren op wachtgeld), in plaats van door een bureau dat verder van de politiek af staat, en dat hopelijk een frissere blik heeft. Misschien is ABD Topconsult goedkoper omdat de ambtenaren daar toch al op de rijksloonlijst staan, maar altijd onderzoeken laten uitvoeren door de usual suspects levert zelden een frisse blik op.

Hondsmoeilijk, of toch niet?
Het wil allemaal niet zeggen dat het gemakkelijk is om los te komen uit de bestuurlijk-politieke knoop waarin het platteland zit. Volgens CDA-Tweede Kamerlid Eline Vedder is het 'hondsmoeilijk'. Zij zei dat in verband met het helpen van de PAS-melders, maar daar past toch de nuance bij dat het CDA zelf in het vorige kabinet ook weinig concreets heeft gedaan om deze categorie te helpen. Het was bijvoorbeeld een politiek besluit om juridische status van deze bedrijven niet te bevriezen op de situatie waarin ze bij aanvang van de problematiek zaten. Nu komen ze door opeenvolgende aanpassingen van Aerius steeds meer emissieruimte te kort. Een klein sprankje hoop is volgens minister Wiersma dat er mogelijk nieuwe ruimte voor hen komt door de succesvolle opkoop van bedrijven met behulp van de beëindigingsregelingen veehouderij (Lbv/Lbv+).

Voor Vedder was het wel een moeilijk debat, vanwege het feit dat het bedrijf van haar echtgenoot ook in de problemen is gekomen door de stikstofproblematiek. Ze was daardoor emotioneel onstabiel uit het lood geslagen en eigenlijk tussen twee vuren; dat vanwege het lot van de boerderij en de politiek gekozen lijn.

Het debat over de landbouwbegroting mag dan weinig concreets hebben opgeleverd, er hangen naast de uitvoering van de mestplannen, water en stikstofzorgen nog wel een paar problemen boven de sector, zo werd duidelijk. Bijvoorbeeld de mogelijke aanwijzing van extra gruttobeschermingsgebied. Waar en onder welke voorwaarden moet dat?

Veel tijd ging ook kwijt met discussies over natuurbeleid en discussie over de wolf. Moet dat dier vaker verjaagd en eventueel afgeschoten worden, of moet er een anti-conceptieploeg achter aan, zoals PVV-Tweede Kamerlid Dion Graus voorstelt.

Nu geld ophalen 
Nu de Tweede Kamer heeft ingestemd met het mestplan van minister Wiersma moeten met name de melkveehouderij en zuivel op zoek naar geld voor het tijdelijk uit de productie nemen van melkkoeien. Dat is nog een hele klus. Want hoe het geld daarvoor op te halen bij de blijvers en stemmen die daarmee in? Vroeger was het Productschap Zuivel 'de pinautomaat' bij de sector, nu is een Algemeen Verbindend Verklaring (AVV) nodig.