Areaalcijfers België wekken vooral verbazing op

Vlaanderen heeft inmiddels officiële cijfers bekendgemaakt voor de voorlopige arealen in het Nederlandstalig deel van België en zet het totale areaal aardappelen op 58.265 hectare. Dat is 1,8% meer dan vorig jaar werd verbouwd en daarmee het grootste areaal ooit bij onze zuiderburen.

In deze cijfers zitten wel behoorlijke verschillen. Zo daalt het areaal vroege aardappelen (oogst voor 1 september) met 9% tot 5.734 hectare. Het areaal voor de hoofdoogst plust met 3,2% (1.589 hectare). Procentueel gezien groeit het pootgoedareaal met bijna een derde, tot 1.715 hectare. Er is vooral meer gecertificeerd pootgoed geplant. 30% meer tegenover een kwart meer hoevepootgoed (in Nederland bekend als ATR). Deze beweging is niet zo gek gezien het (vermeende) tekort aan uitgangsmateriaal aan de start van dit seizoen.

11% meer aardappelen in Wallonië
De Belgische aardappelorganisaties Fiwap en Carah maken met de cijfers voor Wallonië het beeld compleet. Daar stijgt het consumptieareaal naar verluidt met een dikke 11% tot 45.256 hectare. Ruim 5.000 hectare meer dan 2023. Ook hier is krimp te zien van het areaal vroege aardappelen, wat in het Franstalig deel van België maar een marginale rol speelt (75 hectare).

Het areaal pootaardappelen is dit seizoen meer dan verdubbeld in Wallonië tot 1.477 hectare. De teelt van hoevepootgoed gaat van 58 naar 357 hectare. Een groei van meer dan 500%. Dit areaal is niet erg imponerend, maar het geeft wel een signaal af dat de Belgen stevig hebben ingezet op meer eigen pootgoed. 2023/24 kan wat dat betreft als keerpunt in de geschiedenisboeken.

6.500 hectare extra aardappelen
Zet je alle plussen en minnen op een rij dan kom je op een haar na uit op 105.000 hectare consumptie- en pootaardappelen in België. Dat is 6,6% meer dan in 2023 werd verbouwd. Goed voor bijna 6.500 hectare meer. Dat is de grootste areaalgroei sinds 2016. In de rassenverdeling, gebaseerd op cijfers van de Belgische organisaties, is goed zichtbaar hoe een deel van het pootgoedprobleem is opgelost. Het areaal overige rassen groeit namelijk 36%, terwijl dat van de grote rassen Fontane, Challenger en Innovator krimpt. Bintje kan op 4% groei rekenen.

Deze cijfers zorgen toch wel voor een kleine schokreactie in de Europese aardappelsector, en dat is te begrijpen. Afgelopen winter werd gedacht dat het pootgoedtekort forse impact ging hebben op het areaal in de EU-4. Toch tonen alle landen in de EU-4 groei van de aardappelteelt. De pootgoedhandelshuizen hebben alles op alles gezet om zoveel mogelijk maten uit te leveren, wat ook is gebeurd. Snijmachines zijn uiteindelijk ook een redding geweest om meer pootgoed te 'creëren'. Exportcijfers van de NAO lieten al eerder zien dat de Belgen uiteindelijk 6% minder Nederlands pootgoed hebben ontvangen. Belgische fabrieken willen een dergelijke situatie niet nog eens laten gebeuren. De handelshuizen hebben ingezet op meer fritesrassen, maar zoals de cijfers nu tonen gaan ook de Belgen meer pootgoed telen. Zeker wanneer de grote fritesrassen over drie tot vijf jaar licentievrij vermeerderd kunnen worden, gaat dat vliegwiel draaien.

Meer hectares, minder aardappelen?
De hamvraag is nu hoeveel aardappelen er geoogst gaan worden dit jaar. Aardappelpercelen zijn misschien wel opgegeven maar niet geplant. We weten dat tot en met begin juli nog aardappelen de grond in zijn gegaan. Daarnaast zijn er problemen met de opkomst geweest. Niet alleen door overmatige neerslag maar ook door de kwaliteit van het pootgoed. Reken je met de vijfjarig gemiddelde hectareopbrengst van 40,5 ton, dan kan de consumptieoogst theoretisch 4,12 miljoen ton bedragen. Zelfs bij het recordareaal is dat 520.000 ton minder dan vorig jaar werd gerooid. Reken je met 10% opbrengstverlies door opkomstproblemen, waterschade en de late pootdatum dan kom je aan 3,7 miljoen ton. Dat is vergelijkbaar met oogstjaar 2018 en 2021. 

Dankzij tijdige neerslag en gematigde temperaturen met voldoende zon groeien de gewassen nu hard. Hoe oogst 2024 uiteindelijk uit gaat pakken moet de tijd uitwijzen. Een andere factor om rekening mee te houden is het oogstrisico. Gemiddeld zijn de aardappelen een maand later gepoot of nog meer. Daarmee verschuift het oogstmoment op. In een nat najaar kan dat voor de nodige problemen zorgen. De areaalcijfers mogen dan een rooskleurig beeld schetsen voor de aardappelvoorziening in België; in de praktijk is het nog ver tot aan de meet, om in wielertermen te spreken.