‘Soms nog meer dan 100 hectare te poten’ 

De drie zuidelijke provincies: Zeeland, Noord-Brabant en Limburg zijn gebieden waar het poten van aardappelen nog altijd niet is afgerond. Elders in het land gaat het lokaal om een enkel perceel, of delen daarvan, maar vooral in Brabant en Limburg moeten met name de grotere aardappeltelers nog een behoorlijk areaal poten. Het gaat soms om 100 hectare per bedrijf of een veelvoud daarvan, zo laten insiders aan Boerenbusiness weten. Ook hier moeten eerder gepote percelen soms (deels) opnieuw worden gepoot omdat grote delen zijn weggevallen door waterschade.

Nieuwe buien op komst
Een kleine meevaller is dat juist in de bovenstaande provincies afgelopen week relatief weinig neerslag viel, waardoor goede voortgang is gemaakt met poten. Vooral in het zuidoosten van het land is dat het geval. Boeren zetten zich weer schrap want dinsdag (18 juni) worden flinke onweersbuien verwacht die lokaal voor 30 tot 50 millimeter neerslag kunnen zorgen. De grond is nog steeds behoorlijk verzadigd van de regen in mei waardoor iedere millimeter er één te veel is.

In het zuidoosten en zuidwesten zijn ook relatief goede percelen aardappelen te vinden die vroeg zijn gepoot, maar daar moet je naar zoeken. De verschillen zijn daardoor enorm. "In Zeeland zijn niet alle aardappelen gepoot", weet adviseur Bram de Visser van CZAV. "Dat is in Zeeuws-Vlaanderen, op Walcheren en Schouwen-Duiveland het geval. Ook in West-Brabant moeten nog aardappelen worden gepoot, vooral in het pootgoedgebied rond Kruisland."  

Dat noemt ook Delphy-adviseur Reinier Stoutjesdijk, die zelf akkerbouwer is. "Recent is in West-Brabant veel regen gevallen in een korte tijd waardoor er schade is ontstaan aan aardappelgewassen. In heel Zuidwest-Nederland vind je percelen met waterschade. Dat minstens 10% tot 20% van de planten mist is vrijwel standaard."

Poten gaat door
Tot hoe laat kun je nog aardappelen poten? Het is een vraag die niemand stellig durft te beantwoorden. Met de langste dag die rap naderbij komt (aanstaande donderdag 20 juni) zou je verwachten dat dit ongeveer de einddatum is, maar telers geven aan alle aardappelen te willen poten. Het land is immers gehuurd, het pootgoed geleverd en een bemesting uitgevoerd. "De afnemer (fritesfabriek) geeft aan dat ze alle aardappelen willen hebben, dus we gaan gewoon door met poten", aldus een teler. In Brabant werd tot veertig jaar geleden 'herfstpootgoed' verbouwd, dat na 1 augustus de grond in ging en eind november geoogst. De huidige taferelen beginnen daar wel wat op te lijken.

Aardappeltelers zitten met een dubbel gevoel op de pootmachine. Fritesfabrieken hebben iedere aardappel hard nodig en pushen daarom op poten. Tegelijkertijd is het de teler die risico loopt. Momenteel wordt in de vrije markt – met aardappelprijzen tot €70 per 100 kilo – een significante premie betaald, maar wie een contract heeft getekend kan daar niet van profiteren. Zoals beschreven worden ook de reeds gepote percelen echt geen topper. Telers vrezen daarmee voor opnieuw een misoogst die ze maar moeilijk kunnen verteren. Zelfs al wordt het groeizaam weer, dan nog leveren de juni-aardapelen maar een halve oogst die amper het contractvolume vult.

'Van net boven tot 55 opwaarts'
Naast wateroverlast zet ook de extreem hoge druk van phytophthora de boel op scherp. In Flevoland zijn de eerste biologische aardappelpercelen al gebrand, terwijl van een opbrengst geen sprake is. Naast deze haarden en opslagplanten is soms een latente besmetting aanwezig in het pootgoed, weet Delphy-adviseur Niek Vedelaar die in Flevoland werkzaam is. "Pootgoedtelers die al geselecteerd hebben, komen planten met stengelphytophthora tegen. "Met gematigde temperaturen is het wel echt aardappelweer. De vroegste gewassen hebben de eerste 55 millimeter-knollen eronder zitten. Het natte weer zorgt ervoor dat bodemherbicides goed hun werk doen. Soms te goed, waardoor gewassen geel kleuren. Dat zet de rem op de groei."

Vooral in de kleigebieden, in het zuidwesten en Flevoland, hebben telers moeite gehad om de aardappelruggen aan te frezen. Dat heeft gevolgen. "Waar is gefreesd terwijl de aardappelen al boven stonden – in combinatie met een herbicide- en ziektebestrijding – zien we dat planten niet of moeilijk opkomen", merkt Vedelaar op. Zijn collega Stoutjesdijk ziet dat beeld zich ook in het zuidwesten manifesteren.

Noordoosten iets beter
In het oosten en noordoosten van Nederland zijn telers de dans iets beter ontsprongen, al verschilt dat ook per regio en soms per dorp. Een paar kilometer kan het verschil maken of een bui je heeft getroffen of niet. "Je komt percelen tegen die dicht staan en die net boven komen", merkt Delphy-adviseur Bert Huizinga op. De phytophthoradruk is hoog, maar het zorgt niet voor grote problemen. Wel merk je dat gevoelige rassen er meer last van hebben. Tijdens het eerste infectiemoment kwamen de later geplante gewassen net boven, waarmee ze de dans ontsprongen. Tijdens de tweede ronde zaten akkerbouwers er gelukkig bovenop."

Ga je richting de overgangsgronden in Groningen en vervolgens langs de Waddenkust, dan komt wateroverlast weer wel veelvuldig voor. Op het Hoogeland viel zondag nog lokaal 30 millimeter en stonden percelen nog blank. Zware buien rond Hemelvaartsdag hebben daar al fikse schade aangericht. Ook rond Veendam is waterschade te vinden. Nagenoeg alle aardappelen zijn in de noordelijke provincies wel gepoot, maar de eindstreep is nog niet in zicht.