Vorst kan afrekenen met gewassen op het land

De 6.500 hectare is volgens Cosun Beet Company onderverdeeld in 3.000 hectare op de noordelijke zandgronden, 2.500 hectare op de kleigronden en 1.000 hectare in het zuidoosten van ons land. Rooien is de afgelopen weken praktisch onmogelijk geweest door aanhoudende neerslag. Ook 2024 is kletsnat begonnen. Verspreid over het land is tussen de 40 en 60 millimeter gevallen. Ook in België is de nodige neerslag gevallen.

Aardappelen nog te rooien
Hoeveel aardappelen nog precies gerooid moeten worden, is een stuk lastiger te voorspellen. Duidelijk is wel dat in alle teeltgebieden nog aardappelen in de grond zitten. Toch is gaandeweg in bijvoorbeeld Brabant, Drenthe, Groningen en Flevoland wel gerooid in december. De omstandigheden daarvoor waren niet om over naar huis te schrijven, maar de nodige hectares zijn in elk geval gered.

In het zuidwesten moeten nog de meeste consumptieaardappelen worden gerooid. In Zeeland gaat het wel om enkele honderden hectares op de eilanden zoals bijvoorbeeld Schouwen-Duiveland. Op de Zuid-Hollandse eilanden en in West-Brabant is dat minder, maar ook daar staat nog geen streep onder het rooien.

Kleinste oogst in 5 jaar
Van het totaal areaal van 75.500 hectare consumptieaardappelen gaat het om 5% tot maximaal 10% dat nu nog geoogst moet worden. Dan praat je dus over 3.755 tot 7.550 hectare. Goed voor 167.000 tot 333.500 ton, ofwel 4% tot 9% van het totaal volume in ons land. Kunnen deze aardappelen niet meer worden gerooid door vorst- of waterschade, dan komt de Nederlandse aardappeloogst uit op het kleinste volume sinds 2018.

In Duitsland moet nog een klein gedeelte van de aardappelen worden gerooid. Het gaat dan met name om zetmeelaardappelen in het grensgebied met Groningen en Drenthe. In andere teeltgebieden is de oogst in november wel afgerond.

Aardappelen in Vlaanderen
De grootste pijn zit misschien wel in België en dat met name West-Vlaanderen. Ondanks dat daar mondjesmaat afgelopen maand ook is gerooid zit nog een significant areaal in de grond, dat waarschijnlijk net zo groot of iets groter is als bij ons. Het gaat dan om een kleine 10%, wat neerkomt op maximaal 9.500 hectare. In Noord-Frankrijk moesten ook nog aardappelen worden gerooid, maar gezien de wateroverlast die daar plaatsvond zijn deze gewassen waarschijnlijk al afgeschreven.

Dergelijke geschatte volumes brengen de aardappelverwerkende industrie niet in paniek, maar het betekent wel dat het vooraf geschetste plaatje van oogst 2023 heel anders is uitgepakt. Het volume aardappelen dat komend voorjaar nog te rooien is, wordt waarschijnlijk zeer gering, voor zover het überhaupt mogelijk is.

1 miljoen ton mist
Tel je alle verliezen in de EU-4 bij elkaar op, dan kom je op dit moment al snel op een kleine miljoen ton aardappelen die 'mist' in de markt. Daarmee ligt de totale oogst op het niveau van 2020 en 2021. Lastig in te schatten is wat de impact is van de mindere kwaliteit. Bekend is dat relatief veel partijen vervroegd moesten worden geruimd door een slechte kwaliteit, of die simpelweg niet te bewaren zijn door de moeilijke rooiomstandigheden. Daarbij is het opmerkelijk te noemen dat van afkeur op grote schaal (of zelfs in het geheel) niet aan de orde is, zo leert een rondvraag onder insiders. Mede door nieuwe technologieën in de verwerkingslijnen kunnen fabrieken zeer goed overweg met een wisselende productiekwaliteit en hier toch frites en andere producten van snijden.

Verwerkers houden zich tot nu toe rustig hebben rond het vastleggen van de oogst van 2024 middels contracten. Ook zij proberen zich een beeld te vormen van hoe oogst '23 eindigt en welke richting de teelt van 2024 op moet gaan. Zowel qua prijs als omvang. Gezien de uitbreiding van de productiecapaciteit in het Belgisch-Frans teeltgebied ligt daar het zwaartepunt voor de verwerkers. Een gemiddelde tarweprijs helpt in die zin om de aardappelteelt aantrekkelijk te maken. In Nederland hebben fabrieken stilletjes hun capaciteit ook uitgebreid, waardoor in ons land niet minder vraag naar aardappelen ontstaat. De hamvraag blijft of verwerkers over voldoende uitgangsmateriaal kunnen beschikken om in hun areaalambitie te voorzien. Uit de communicatie van de pootgoedbedrijven blijkt dat het hier echt spannend is. Contract of niet; iets verkopen wat er niet is, gaat simpelweg niet.