'Zijn die EC-ventilatoren nu écht zoveel zuiniger?'

Mark Grubben is akkerbouwer in Swifterbant waar hij op twee locaties producten opslaat. De producten die hij zelf teelt en bewaart zijn 25 hectare consumptieaardappelen en 45 hectare rode en gele zaaiuien. Daarnaast worden er ook nog andere gewassen geteeld zoals granen.

Op de locatie waar hij zelf woont zijn in de loop van de tijd heel wat bewaarplaatsen gebouwd en slaat hij rond de 4.000 ton product op. Nog 1.400 ton opslagcapaciteit is er op een later aangekochte locatie aan de overkant van de weg. Zo goed als alles wordt los gestort bewaard met zowel halfronde kanalen als op een roostervloer. Er zijn ook nog 150 kisten waar product in bewaard wordt. Alle bewaarcellen zijn voorzien van buitenluchtventilatie en er is geen mechanische koeling geïnstalleerd. De meeste producten bewaart hij tot de periode april – juni waarin er afgeleverd wordt.

In principe was Grubben gewend om niet echt te letten op het stroomverbruik tijdens de bewaring. "Mijn vader had altijd de leus dat energie niks kost. Het afgelopen jaar is dat natuurlijk wel wat anders geworden." Gelukkig had Grubben in 2010 al geïnvesteerd in zonnepanelen op de daken van de verschillende schuren op het bedrijf. En omdat hij ondanks de flinke opslagcapaciteit met zijn twee stroomaansluitingen van 80A nog steeds kleinverbruiker is kan hij gewoon salderen. Dat heeft natuurlijk wel flink wat besparingen opgeleverd op de energierekening de afgelopen jaren. Zeker ook omdat de ventilatoren in de bewaring toch eigenlijk vooral 's nachts draaien wanneer het koud is. Het direct opnemen van zonne-energie voor de ventilatoren is dan maar beperkt. "Op de andere locatie worden binnenkort ook zonnepanelen gelegd", vertelt Grubben. "Zeker dit jaar met de verschillende fiscale regelingen loont dat nog wel. Ondanks dat het salderen in de toekomst afgebouwd gaat worden."

Totaal wordt er dus 5.400 ton product opgeslagen op twee locaties. "Wat mij het vorige seizoen opviel was het verschil in stroomverbruik tussen beide locaties". Op de thuislocatie was er een stroomverbruik van 70.000 kWh met 4.000 ton product en op de andere locatie was er 50.000 kWh verbruikt met 1.400 ton opgeslagen product. Dus met bijna drie keer zoveel product maar anderhalf keer zo veel energieverbruik. Op de beide locaties worden aardappelen en uien ongeveer in dezelfde verhoudingen opgeslagen. Het verschil tussen de beide locaties zit er vooral in dat er op de thuislocatie EC-ventilatoren geïnstalleerd zijn. "Ik heb de bewaaradviseur van Tolsma-Grisnich nog eens gebeld of dit écht zoveel verschil kan maken", zegt Grubben. En dat blijkt inderdaad zo te zijn. EC-gelijkstroommotoren hebben een 20% lager energieverbruik bij 100% toerental en het grote voordeel is dat het toerental regelbaar is. Daardoor wordt het voordeel nog groter in die perioden dat het product met wat minder lucht toe kan. Bij 80% toerental is het energieverbruik nog maar 50% ten opzichte van normale AC-ventilatoren. Zeker bij het drogen en bewaren van uien waar flink wat draaiuren gemaakt worden, levert dit al snel geld op bij energieprijzen van € 0,40 per kWh die soms heel normaal waren in de afgelopen periode.

Bij de uienbewaring tijdens de droogfase draaien de ventilatoren van Grubben altijd op 100% toerental. Uien die met mooie kwaliteit en kleur binnengereden zijn moeten immers in die eerste fase van de bewaring ook zo gedroogd worden dat ze de rest van het bewaarseizoen ook goed blijven. Nadrogen doet Grubben op 80% toerental. "Ik ben ook wel eens naar 60-70% toerental gezakt, maar dan waren er niet genoeg uren op de dag beschikbaar om het product terug te drogen naar de gewenste relatieve vochtigheid." De met MH behandelde uien worden uiteindelijk naar ongeveer 7 graden terug gekoeld waarbij de relatieve vochtigheid ongeveer rond de 80% gehouden wordt. "Op zich is 70-75% wel een mooiere luchtvochtigheid, maar omdat sommige rassen toch wel sneller kaal vallen hou ik ze op 80%."

Terugkijkend op de laatste jaren in de uienteelt is Grubben wel tevreden over hoe de bewaring verlopen is. Ook in het afgelopen jaar met hoge energieprijzen. Zijn strategie is er niet heel erg door veranderd. Daarbij maakt hij gebruik van de Vision Control-bewaarcomputer. "Het is mooi dat je altijd en overal kan inloggen". Dit geeft de mogelijkheid om de meetwaarden in de gaten te houden en waar nodig de instellingen wat aan te passen. Grubben maakt nog geen gebruik van slimme modules als bijvoorbeeld energiemanagement: "Je moet gewoon draaien met die ventilatoren als het product het vraagt. Niet als de stroom goedkoop is". Toch denkt Grubben dat er voor hem nog wel wat meer uit de Vision Control te halen is om zijn bewaarrendement verder te optimaliseren. Samenvattend heeft Grubben een duidelijk strategie rondom de afweging tussen energiekosten en bewaarrendement: "Kwaliteit wordt niet altijd beter betaald... Uiteindelijk gaat het erom dat je gewoon tonnen moet hebben."