Zit er een suikercrisis aan te komen?

De Londense notering voor witte suiker op de termijnmarkt ICE was eind maart flink gestegen als gevolg van zorgen over krappere suikervoorraden en tegenvallende productie wereldwijd. Het prijsrecord van $600 per ton uit 2016 werd gemakkelijk doorbroken en inmiddels staat de notering op het hoogste punt sinds 2011. Het prijsniveau van de laatste weken is minstens $700 per ton suiker en lijkt een stevige bodem te hebben. De spotmarkt voor suiker in Europa staat nóg hoger. Voor bietentelers smaakt de bietenteelt daarmee steeds zoeter.

Sinds het begin van 2021 loopt de prijs van suiker al langzaam op, maar het afgelopen jaar is de prijsstijging steeds sneller gegaan. Dat heeft vooral te maken met de krappere voorraden en tegenvallende suikerproductie in Europa, maar ook wereldwijd. In Europa komt de suikerproductie in 2022/23 volgens schatting van de Europese suikercommissie uit op 'slechts' 15 miljoen ton suiker, als gevolg van een magere suikerbietenopbrengst en krimpend areaal. In 2021/22 lag dat op 16,3 miljoen ton en het is 8,7% lager dan het vijfjarig gemiddelde. In Europa waren ook de stijgende kosten van de suikerraffinage - als gevolg van gestegen aardgasprijzen - een factor.

Wereldmarkt
Op de wereldmarkt is het niet anders dan in Europa. De suikerproducties in grote productielanden valt tegen en de vaste export- en importstromen worden daardoor verstoord. In verschillende Aziatische landen valt de suikerproductie tegen. India, na Brazilië de grootste suikerexporteur ter wereld, heeft nog altijd zijn exportquotum op 6 miljoen ton suiker staan. Gezien de tegenvallende suikerrietoogst wordt dat quotum naar alle waarschijnlijkheid niet meer veranderd. Ter vergelijking: vorig seizoen werd er nog ruim 11 miljoen ton suiker geëxporteerd. Ook de Thaise suikerrietoogst valt tegen, net zoals die van Pakistan en van kleinere producenten als de Filippijnen.

In Brazilië, 's werelds grootste suikerexporteur, is de suikerrietoogst na enige vertraging door hevige neerslag, aardig op stoom gekomen. Het land verwacht volgens verschillende voorspellingen van onder andere suikergroep Czarnikow en het Braziliaanse ministerie van Landbouw (Conab) de op één na grootste suikerrietoogst ooit. Echter brengt dit weinig verlichting op de mondiale suikermarkt doordat er een toename is in het omzetten van suikerriet naar ethanol in plaats van suiker. Hogere accijns op brandstof zijn daarvoor de reden, waardoor meer ethanol wordt bijgemengd in benzine. Daarnaast zijn er logistieke problemen in de exporthavens op het moment.

Europese suikervoorraden
De gestegen suikerprijzen op de wereldmarkt maken de suikerimport van Europa nog een stuk hoger in prijs. Naar verwachting neemt de suikerimport dit seizoen toe tot minstens 2 miljoen ton. Het USDA schat de totale import zelfs op 3 miljoen ton suiker. De suikerexport van de EU zal ook dalen, zo meldt de Europese Commissie (EC) in het laatste suikerrapport van begin mei. Dat moet ook, want de suikerconsumptie in Europa ligt ieder jaar op circa 17 miljoen ton suiker.  Volgens de EC zijn de suikervoorraden tussen december en februari 2023 gelijk gebleven, terwijl deze normaal gesproken zouden stijgen vanwege de suikerproductie van de bieten. Dat duidt, zoals verwacht, op een tegenvallende productie door de lagere bietenopbrengst.

Prijsdaling ligt niet voor de hand
Wil er op korte termijn verlichting komen op de suikermarkt, dan zal dat toch echt uit een goede Braziliaanse suikerproductie moeten komen. Analisten en verschillende suikerhandelaren stellen echter dat de prijs de komende tijd juist verder stijgt. Er is ook een grote kans dat dit jaar het weerfenomeen El Niño optreedt en dat zorgt voor nieuwe speculaties. Bij een El Niño-weertype krijgen Zuid-Amerikaanse landen meer neerslag te verduren en worden delen van Zuidoost-Azië juist vele malen droger. Dat kan wederom leiden tot lagere suikerrietproducties of mindere kwaliteit op de iets langere termijn.

Suikerhandelsgroep Czarnikow verlaagde vorige week de schatting voor de wereldwijde suikerproductie voor het komende seizoen 2023/24 tot 178,8 miljoen ton. Dat is bijna 2 miljoen lager dan de voorspelling in april vorige maand. Daarmee ligt de productie vrijwel gelijk aan de wereldwijde suikerconsumptie, die met 178,9 miljoen ton de grootste is die ooit is gemeten. Het is een logisch gevolg van de verlaagde suikerproductie in verschillende landen. Czarnikow noemt als grootste reden weertype El Niño en tegenvallende resultaten in Aziatische landen.

In Europa zal de suikerproductie wederom onder het vijfjarig gemiddelde liggen vanwege een wederom gekrompen areaal, maar ook gezien de achterlopende zaai van suikerbieten. In verschillende landen is de zaai later compleet dan normaal gesproken. In de aantekeningen van het Brusselse suikeroverleg en een rapport van het USDA komt naar voren dat wanneer alles normaal verloopt, de suikerproductie geraamd kan worden op 15,3 miljoen ton suiker. Dat betekent dat er net als afgelopen jaar meer (dure) suiker geïmporteerd moet worden en dat de zoetstof schaarser is, wat een prijsopdrijvend effect zal hebben.

De productie staat vooralsnog echter nog gelijk aan de consumptie. Er sluiten bijvoorbeeld nog altijd geen fabrieken omdat er geen suiker meer te krijgen is, zoals dat in 2009 in het Verenigd Koninkrijk het geval was. De prijzen zijn hoog, maar nog niet zo torenhoog als in het verleden soms het geval was (in 1980 en 1975, toen er zelfs suiker werd gesmokkeld in enkele landen). Dat de prijs van suiker op korte termijn zal inzakken, ligt verre van voor de hand, maar van een suikercrisis is dus nog zeker geen sprake.