Van gestolen graan tot lage opbrengsten in Oekraïne

Momenteel slaan de slechte weersomstandigheden en lage temperaturen in een gedeelte van het Oekraïne toe. Dat belemmert zowel de laatste inzaai voor 2023 als de oogst van maïs, het gewas dat als laatste aan de beurt is dit seizoen. Volgens de laatste cijfers van de Ukrainian Agrarian Council (UAC) is tot nu toe slechts 60% van het gezaaide areaal geoogst. Voor het komend seizoen moet Oekraïne rekening houden met een nog lagere graanproductie, als gevolg van de Russische invasie maar ook ongunstige weersomstandigheden waren van invloed. De granen die vroeg zijn gezaaid hebben juist van de neerslag kunnen profiteren.

Minder wintergranen in 2023
Uit gegevens van het Oekraïense ministerie van Landbouw blijkt dat tot 1 december 4,5 miljoen hectare aan wintergranen is gezaaid. Hiervan is 3,8 miljoen hectare wintertarwe gezaaid. In 2021 bedroeg het totale areaal wintergranen nog 6,2 miljoen hectare. Uiteindelijk kon slechts 4,6 miljoen hectare geoogst worden omdat een groot gebied in het oosten bezet is door Russische troepen. De tarweoogst kwam hierdoor uit op 19 miljoen ton, tegenover 33 miljoen ton in 2021. Ook is er 1 miljoen hectare aan winterkoolzaad gezaaid. Het afgelopen jaar was dat 1,3 miljoen hectare. 

Maar alleen het zaaien van de gewassen is niet voldoende bleek ook afgelopen seizoen. De beschikbaarheid van brandstof, gewasbeschermingsmiddelen, meststoffen en personeel zijn ook van groot belang. Dat geldt voor bijna heel Oekraïne en niet alleen de regio's die tijdelijk onder controle hebben gestaan van Russische troepen of daaraan grensden. Ook vernietigingen en landmijnen zorgen in meerdere regio's voor veel problemen. Tenslotte moet alles ook nog betaald worden. Het afgelopen seizoen waren de wintergranen al voor de Russische invasie gezaaid en zo waren er ook de benodigde voorraden gewasbescherming en meststoffen. Ook voor dit seizoen moet dat allemaal betaald worden terwijl boeren minder tonnen hebben geoogst en ook niet alles konden verkopen.

6 miljoen ton graan in bezet gebied
In de gebieden die afgelopen zomer onder controle van Russische troepen stonden, heeft ruimtevaartorganisatie NASA berekend dat Oekraïne 6 miljoen ton tarwe is misgelopen. Dat blijkt uit een onderzoek met behulp van satellietbeelden van het voedselzekerheid- en landbouwprogramma van de NASA. Aan de hand van textuur en kleurveranderingen in een bepaalde tijdreeks detecteert het programma wat de opbrengst is en wanneer dit geoogst is. Ongeveer 88% van het geplante areaal werd geoogst, waarbij gewassen in de regio van de frontlinie nauwelijks werden geoogst.

De grote vraag is wat er met de opbrengst van tarwe en het andere graan is gebeurd. Het is onduidelijk wat er door de Oekraïense boer in bezet gebied zelf is geoogst en wat niet. Het meest waarschijnlijk is dat een gedeelte van het graan is geëxporteerd naar landen als Libië en Iran. Het is alleen moeilijk om de volumes in te schatten omdat de herkomst onduidelijk is. Zelf ontkent Rusland graan te hebben gestolen.

Voldoende aardappelen
Oekraïne is een van de grootste graan producerende landen ter wereld, en dat geldt ook voor de aardappelteelt. Het is de op 4 na grootste producent van aardappelen in de wereld. De laatste jaren ligt de gemiddelde opbrengst op 20 miljoen ton, maar slechts 55.000 hectare wordt commercieel geteeld en de binnenlandse consumptie is slechts 4 miljoen ton. Het grootste gedeelte wordt dus lokaal verbouwd en gaat het veevoer in of wordt niet gebruikt. Het ministerie verwacht daarom geen tekort aan aardappelen. Echter werd er in 2020 nog voor 500.000 ton aan aardappelen geïmporteerd.

Ook de suikerbieten zijn volgens de laatste cijfers zo goed als allemaal geoogst in het land. De totale opbrengst wordt geschat op 8,6 miljoen ton suikerbieten en werd geteeld op bijna 200.000 hectare. Daarmee ligt de opbrengst niet ver van wat er tijdens de vorige campagne geoogst werd, dat was 9,2 miljoen ton.