Dit zijn de verwachtingen van kunstmestfabrikanten

De Russische invasie in Oekraïne heeft niet alleen de graanprijzen opgestuwd maar in Europa ook grote problemen veroorzaakt in de energie voorziening waarbij gas eruit springt. Aardgas is veruit de belangrijkste grondstof voor de productie van stikstofhoudende kunstmest. Door het extreem dure gas hebben fabrikanten Europese fabrieken afgeschakeld. Dat is ook buiten de agrarische media breed uitgemeten. Door de relatief hoge graanprijzen is de vraag naar kunstmest wel goed overeind gebleven. De resulterende krapte dreef de prijs van stikstofhoudende kunstmest flink op. Dat heeft de producenten geen windeieren gelegd, zo komt naar voren uit de kwartaalcijfers. De omzet is bij de meeste fabrikanten flink gegroeid en de winstmarges zijn nog harder gestegen.

Tot daadwerkelijke tekorten waardoor geen kunstmest geleverd kon worden - waar begin dit jaar voor werd gevreesd - is het gelukkig niet gekomen. Concrete uitspraken over de verwachte productie- en verkoopvolumes voor volgend seizoen doen de beursgenoteerd bedrijven niet. Wel worden er trends geschetst. De meeste bedrijven gaan ervan uit dat de wereldmarkt voor ammoniak krap blijft de komende jaren. De hoge energieprijzen in Azië en Europa houden waarschijnlijk nog twee of drie jaar aan en dat maakt dat de productie van die stof verschuift naar gebieden in de wereld waar het gas goedkoper is. Dat betekent niet dat er geen kunstmest meer geproduceerd wordt, maar dat de Europese producenten de ammoniak inkopen en die verwerken tot hoogwaardigere kunstmest. OCI is een van de fabrikanten die deze strategie hanteert. "OCI helpt de afhankelijkheid van Europa van aardgas te verminderen door ammoniak te importeren om de downstreamproductie te maximaliseren", schrijft het bedrijf in de presentatie met de toelichting op de kwartaalcijfers.

Grote variatie
De toelichting van Yara op de cijfers van het derde kwartaal is ook interessant. Het bedrijf heeft ammoniakproductie in de EU fors teruggeschroefd. Daar is behoorlijk wat publiciteit over geweest. Op de productiekunstmest heeft dat alleen maar een beperkt effect, zo blijkt uit de cijfers over het derde kwartaal. "De productie afgewerkte kunstmest is niet gelimiteerd door de beschikbaarheid van ammoniak", schrijft Yara. CF, een andere kunstmestfabrikant die actief is op de Europese markt, waagt zich als een van de weinige aan een voorspelling van de kostprijsrange voor ammoniak in 2023. De range loopt van $370 tot $1.140. Dat is alleen wel een erg brede schatting. Ter vergelijking: in 2022 bewoog de kostprijs van ammoniak tussen $490 tot $955 volgens CF. Eigenlijk zegt het bedrijf daarmee: we weten niet welke kant de kunstmestmarkt opgaat. De prijs kan nog iets stijgen maar ook fors dalen. Of die prijs ook daadwerkelijk zal dalen hangt voor een belangrijk deel af van hoe de Europese gasprijs zich verder ontwikkelt. Bij een milde winter in Europa en Azië en voldoende aanvoer van LNG kan de gasprijs dalen en kan de productie van ammoniak in Europa weer opgeschroefd worden. Dat geeft lucht op de kunstmestmarkt.

Een ander opvallend punt in de kwartaalverslagen is hoe de kunstmestfabrikanten aankijken tegen de groene doelen en klimaatplannen. De ene fabrikant stelt dat de vraag naar ammoniak groeit en dat er extra grijze productiecapaciteit bijgebouwd moet worden om de markt weer in balans te krijgen. Gechargeerd gezegd: dat gebeurt nu onvoldoende omdat de industrie als vervuilend wordt gezien en landen liever geen nieuwe fabrieken binnen de grenzen hebben. Andere fabrikanten stellen dat afgelopen jaar duidelijk is geworden hoe afhankelijk de kunstmestindustrie is van gas. Zij vinden dat er werk gemaakt moet worden van de productie van groene ammoniak.