Kunstmestprijs stijgt 200 euro en stopt nog niet

De Britse kranten Telegraph en The Guardian schrijven over de ontwikkelingen op de kunstmestmarkt. In het Verenigd Koninkrijk exploderen de prijzen en hebben leveranciers inmiddels een handelsstop afgeroepen. Het gaat hierbij om ammoniumnitraat, wat in Nederland niet wordt gebruikt, maar elders in de wereld juist enorm veel. De prijs bij Yara bedroeg eind vorige week meer dan €800 per ton (£670). Concurrent CF Industries heeft de prijs van hun AN-meststof inmiddels ingetrokken, gevolgd door Yara.

€1500 per ton
Naar verwachting komen de leveranciers eind deze week met nieuwe prijzen op de proppen. Boeren moeten zich schrap zetten op ongehoorde prijsstijgingen. In het VK was de ammoniumnitraatprijs jaar-op-jaar al gestegen van €318 naar €780 per ton. Insiders vertellen tegen de kranten Telegraph en Guardian dat een prijsniveau van €1.200 bekendgemaakt wordt en dat zelfs een niveau van €1.500 in de nabije toekomst mogelijk wordt geacht.

Bronnen bij beide leveranciers melden dat de Britse fabrieken mogelijk tijdelijk moeten sluiten omdat bij dergelijke prijsniveaus er simpelweg geen kopers meer zijn. Al bij het oude prijsniveau was het voor boeren lastig om het gebruik te bekostigen. Fabrieken zijn bang dat ze straks peperdure kunstmest op voorraad hebben waar geen kopers voor zijn. Anderzijds heeft niet leveren mogelijk grote impact op hun marktaandeel.

Pijn bij voorjaarsteelten
Volgens de ongenoemde bronnen zit de pijn vooral bij de voorjaarsteelten zoals aardappelen en maïs. De wintergranen en koolzaad hebben deels hun kunstmest al gehad en voorraad is meestal wel op het bedrijf aanwezig. Het is nu de vraag in hoeverre de hoge kosten kunnen worden doorberekend in de productprijs en daarmee uiteindelijk in de prijs van het voedsel voor de consument.

Een ander probleem waar leveranciers mee kampen, is het gebrek aan leveringen. Zo vertrekt er geen kunstmest meer uit Rusland – die 13% van de wereldhandel beheerd – en kali uit Wit-Rusland. Russische schepen die al onderweg waren ten tijde van de blokkade zijn inmiddels niet meer welkom in Britse havens. Minstens twee schepen met kunstmest die onderweg waren naar het VK zijn afgekoerst op Frankrijk. Ook Russische LNG is in de Britse havens geweerd.

Grote reders als Hapag Loyd en Maersk varen inmiddels niet meer op Russische havens met containertransporten. Dit betekent dat goederen niet naar Europa, Noord- en Zuid-Amerika vertrekken. Rusland levert ruim een kwart van de Europese behoefte aan ureum en fosfaat. Daarnaast een vijfde van de kalibehoefte.

Pijn voor Brazilië
Brazilië is de grootste afnemer van Russische kunstmest. Bijna de helft van alle kali komt uit het land, 20% van de ureum en 13% van alle fosfaat. Het land was juist in gesprek over de levering van kunstmest, maar moest die overleggen opschorten. Het land moet nu op zoek naar andere landen voor de levering van NPK-meststoffen. De teelt van onder andere soja, maïs en koffiebonen worden het zwaarst getroffen.

Afschalen productie
Volgens de Britse brancheorganisatie NFU anticiperen boeren in het land op de situatie door meer hectares in te zaaien en zo een lagere gemiddelde opbrengst te compenseren. Ook wordt gezocht naar alternatieven zoals digestaat afkomstig van biogasinstallaties. Het land produceert 40% van zijn kunstmestbehoefte zelf en importeert de rest. Met de stijgende gasprijzen wordt gevreesd dat de productie opnieuw geraakt kan worden, zoals vorig jaar gebeurde. Daarmee komt ook de productie van CO2 in gevaar. De levering hiervan wordt momenteel beschermd door een speciale overeenkomst. Die duurt tot mei.

Wat de huidige ontwikkelingen op de kunstmestmarkt voor Nederland betekenen is onduidelijk. Ons land importeert geen kunstmest vanuit Rusland. In ieder geval niet voor eigen gebruik. Ammoniumnitraat wordt hier niet gebruikt. De sterk schommelende gasprijzen werken onherroepelijk door in de kunstmestprijzen – ook hier. Kai Kikkers, CEO van meststoffendistributeur Triferto, noemt een prijsverdubbeling ongehoord. Tegelijk noemt hij dat in de huidige tijd ook het onmogelijke mogelijk wordt. "Alles hangt af van de gasvoorziening en prijzen op de langere termijn. In ons land speelt ook het verloop van het voorjaar mee. Krijgen we vier weken droog weer? Dan zal de fysieke vraag afnemen."

KAS-prijs 33% gestegen
Kikkers merkt dat alle marktontwikkelingen van de voorbije zes maanden momenteel nog eens geëxtrapoleerd worden sinds de Russische inval van 24 februari in Oekraïne. "Dat geeft de markt een onzeker sentiment. Feit is wel dat de prijs van bijvoorbeeld KAS sinds de inval met zo'n €200 per ton is gestegen tot niveaus rond €800 per ton. Een stijging van 33% in twaalf dagen is ongelofelijk. Zeker wanneer je bedenkt dat we al op een hoog niveau zaten."

Ook bij Triferto wordt de situatie per dag beoordeeld gezien de ontwikkelingen. "Voor ons en andere verkopers is het belangrijk wat het stabiele prijsniveau wordt nadat deze piek voorbij is. Geen enkel bedrijf heeft de huidige stijgingen aan zien komen en hierop kunnen anticiperen. Ik denk dat de prijs voor eindgebruikers hierdoor veel eerder gaat anticiperen op de gasprijzen. Het blijft belangrijk om te blijven rekenen. Of een leverancier de prijs geleidelijk laat stijgen is afhankelijk van hun voorraadpositie."

Gasprijs bepaalt
De komende vier tot zes weken rekent de CEO met deze gekte op de kunstmestmarkt. "Uiteindelijk legt de gasprijs de bodem voor de kunstmestprijs", denkt hij. "Stopt de levering van Russisch gas, dan ligt deze bodem waarschijnlijk voor langere tijd op een torenhoog niveau. Naast gas kan ook kunstmest uit ammoniak worden geproduceerd. Oekraïne heeft in Odessa een grote doorvoerhaven voor ammoniak en is daarmee de ammoniak-hub van Europa. De uitvoer via de Zwarte Zee ligt nu nagenoeg stil. Ammoniak blijft wel beschikbaar, maar ook daarvan is prijs hoog en volatiel.