Schimmelbestrijding uien nu echt kritisch

Dat Fandango EC 200 niet in voldoende volume geleverd kan worden, heeft te maken met de levering van een bepaald toevoegmiddel. Deze hulpstof ontvangt Bayer van een externe leverancier. In een bericht laat het bedrijf weten 'minimaal in staat te zijn tot productie en levering van Fandango EC200'.

Niet kritisch genoeg
Als alternatief draagt het bedrijf een iets gewijzigde formule aan. Daar is echter geen toelating voor. Een oplossing is om een vrijstelling voor 120 dagen aan te vragen. Dat heeft BO Akkerbouw gedaan bij de NVWA, met ondersteuning van Bayer. De NVWA concludeert dat er geen sprake is van een noodsituatie waardoor deze vrijstelling niet verleend wordt.

Er is nog een mogelijkheid in beroep te gaan. BO Akkerbouw heeft ervoor gekozen om hiervan gebruik te maken. Bij deze 'hoor en wederhoor procedure' herbeoordeelt de NVWA zijn eigen uitspraak op basis van informatie aangedragen door de sector zelf. Inmiddels hebben belanghebbende veel bedrijven uit de teelt, verwerking, gewasbescherming en afzet gemobiliseerd om de urgentie ervan te onderstrepen. Volgende week wordt een uitspraak verwacht. Ervaring uit het verleden leert helaas dat een dergelijke procedure zelden succes heeft.

Drie criteria
Bij een zogenaamde 'Artikel 38-procedure' (een toelating voor 120 dagen) gelden drie criteria. Er moet allereerst sprake zijn van een noodsituatie. De NVWA concludeert in haar originele uitspraak dat dit niet het geval is. Er zijn immers twee alternatieven. Naar resistentiemanagement wordt door de voedselwaakhond vreemd genoeg niet gekeken. Tweede criteria is dat er geen uitzicht mag zijn op een permanente toelating. Dat is een lastige omdat het middel Fandango reeds is toegelaten, maar dat de formulering ervan iets is aangepast. Daar kan de NVWA moeilijk mee omgaan. Derde criteria is dat de ziekte een bedreiging voor de teelt moet zijn. Geoordeeld wordt dat dit niet het geval is, terwijl de gehele uiensector daar totaal anders over denkt.

Valse meeldauw is één van de grootste bereidingen. Het moeizame seizoen 2021 maakt dat duidelijk. De ziektedruk was hoog en opbrengsten vielen – vooral in biologische gewassen – erg tegen. Gangbare telers redden zich met kunst en vliegwerk. Vooral dankzij de mogelijkheden die er toen nog wél waren.

Twee middelen resterend
De leveringsproblemen komen op een bijzonder vervelend moment voor de uiensector. Vanaf dit jaar is het namelijk verboden om producten met de werkzame stof Mancozeb toe te passen. Een hele rits aan fungicide valt daarmee af in het pakket van de uienteler. Er zijn nu nog twee middelen voor de schimmelbestrijding. Het nadeel is resistentiemanagement. Maximaal 33% van het spuitschema mag met zogenaamde OPP-middelen worden uitgevoerd en slechts de helft met strobilurines. Daar vallen de twee middelen beide onder.

Daarnaast is er ook de kostprijs van middelen die onherroepelijk stijgt. Niet alleen vanwege duurdere grondstoffen, maar vooral vanwege duurder transport. Adviesorganisatie Delphy becijferde eind vorig jaar dat het spuitschema voor uien meer dan in prijs verdubbeld.

Het hele verhaal kent nog een krom einde. Ook in andere landen kan Bayer Fandango komend seizoen niet leveren en werkt het aan een alternatieve formulering. Omdat ieder land zijn eigen manier van herbeoordelen kent, wordt deze situatie verschillend opgepakt. De kans is volgens insiders groot dat België bijvoorbeeld wél een tijdelijke toelating afgeeft en dat ook Frankrijk daarin meegaat. Gaat het komende zomer gigantisch fout met de ziektedruk dan wordt het zo wel heel aanlokkelijk gemaakt om over de grens een alternatief aan te pakken.

Vaker leveringsproblemen
Gaan we in de toekomst vaker met dit soort problematiek te maken krijgen? Tijdens de afsluitende video over de Gewastour Uien liet Mark Ermers van Bayer Cropscience vorig jaar weten dat de beschikbaarheid vaker in het gedrang kan komen. In hoofdzaak is transport daarvan de boosdoener, al heeft het ook met politiek te maken. De huidige problemen bij Fandango komen voort uit een gedwongen sluiting van een fabriek in China. Chemiebedrijven realiseren zich de kwetsbaarheid van een wereldwijd productienetwerk en verplaatsen locaties daarom zelfs. Maar dat is niet in een paar dagen of maanden goedgemaakt. De beschikbaarheid – en daarmee ook de prijs – blijven zo een onzekere zaak.