Wat wordt toekomst van de pootgoedteelt?

De teelt verduurzamen, de aardappelplant weerbaarder maken tegen ziekten, plagen en weersextremen en tegelijk opbrengst en kwaliteit ten minste gelijk houden en het liefst verbeteren. Het vraagt nogal wat van de hele aardappelketen en van de verdeling en pootgoedteelt in het bijzonder.

Verschillende visies
Twee belangrijke spelers op de Nederlandse markt, Agrico en HZPC, hebben elk een geheel eigen visie welke kant de pootgoedketen op gaat, zo bleek tijdens de presentaties die beide deze week hielden. De één ziet veel potentie in data en verwacht dat de traditionele veredeling dominant blijft. De ander wil nieuwe markten in nieuwe regio's aanboren en steekt in op de ontwikkeling van hybride aardappelen en true potato seed (TPS) aardappelzaad.

Agrico ziet veel in het beter analyseren en benutten van (markt)data. "Een ras als Fontane heeft onze verwachtingen overtroffen", vertelt Jan van Hoogen directeur van Agrico. "Het ras deed het goed op onze proefvelden maar het succes dat we nu met het ras hebben, zagen we niet aankomen. Waarom worden sommige rassen waarvan je het niet direct verwacht zo goed opgepakt door telers, handel en industrie en lukt de bij andere rassen waarvan je veel verwacht minder? De data is er, maar we moeten de factoren die het succes bepalen eruit zien te filteren. Dat is één van de grote uitdagingen waar we voor staan".

Op het gebied van veredeling verwacht Agrico dat de traditionele veredeling dominant blijft. Het bedrijf werkt hard aan robuuste rassen met één of meer phytophthora resistente genen. Voor de biologische teelt essentieel en voor de gangbare teelt een belangrijke stap om het middelen gebruik te reduceren. Agrico meldt trots dat in alle segmenten (frites, tafel, chips) er één of meer robuuste rassen beschikbaar zijn.

Hype
Aardappelverdeling is een langdurige proces en dat versnellen valt in de praktijk niet mee, volgens Van Hoogen Over nieuwe veredelingstechnieken zoals CRISPR-cas is Van Hoogen kritisch. "Rondom CRISPR-cas wordt een beetje een hype gecreëerd. Het biedt zeker kansen, maar of het voor de aardappelveredeling het ei van Columbus, zoals het nu door sommige wordt gepresenteerd, moet nog blijken." Daarnaast geeft hij aan dat de techniek niet is toegelaten in de EU en daarin investeren dus riskant is. Bang om de boot te missen als er in de toekomst wel een toelating komt, is Van Hoogen niet. "Die specifieke kennis kan later alsnog ingekocht worden".

Vraag naar voedsel groeit
HZPC besteedde tijdens zijn Potato Days veel aandacht aan het ontwikkelen van nieuwe markten. De wereldbevolking groeit. De aarde wordt niet groter, dus zijn er slimme oplossingen nodig om die extra monden te voeden met betaalbaar en gezond voedsel. De aardappel is in veel regio's een vaste waarde, maar er is volgens het bedrijf nog veel potentie voor het gewas in de Sub-Sahara Afrika en India.

Export van (Nederlands) pootgoed naar die regio's is moeilijk. Om het pootgoed daar te krijgen, moeten grote afstanden over land worden overbrugd. Dat is niet alleen duur, maar ook de kwaliteit loopt hard terug als het onder slechte omstandigheden dagen of zelfs weken onderweg is. Het exporteren van een klein volume zaad in plaats van een groot volume pootgoed zou daar een oplossing voor kunnen zijn, aldus Gerard Backx, directeur van HZPC.

Hybride rassen
Voor TPS en hybride aardappelen zijn diploïde rassen nodig in plaats van de nu gangbare tetraploïde rassen. De huidige diploïde rassen blijven echter qua opbrengst tientallen procenten achter op de huidige rassen. "We werken hard aan het verbeteren van de opbrengsten maar dat kost tijd", volgens Backx. Voor sommige regio's bijvoorbeeld de Sub-Sahara verwacht het bedrijf echter al binnen een paar jaar rassen te kunnen introduceren. De opbrengsten liggen daar, onder meer doordat ze daar niet beschikken over goed uitgangsmateriaal, relatief laag. Met hybride aardappelen zijn daar dan al snel grote stappen te zetten.

Hybride aardappelen zullen volgens Backx vooral een aanvulling worden op de pootgoedteelt zoals die nu is. Het opkweken van een aardappel uit een zaadje duurt veel langer en is moeilijker dan uit een poter. Kansen liggen vooral in het lokaal opkweken van gezond pootgoed door gespecialiseerde telers in regio's waar nu moeilijk aan goed pootgoed te komen is. Op termijn kunnen de hybride rassen ook voordelen opleveren voor de meer ontwikkelde markten, bijvoorbeeld doordat nieuwe kruisingen sneller te maken zijn of omdat het uitgangsmateriaal 100% virusvrij is.