Volgt gewasbescherming de prijs van kunstmest?

In veel teelten zijn GBM's de grootste of de op één na grootste (na uitgangsmateriaal) kostenpost, zo blijkt uit de saldoberekeningen van Wageningen University & Research. Als we gewasbescherming afzetten tegen de bemestingskosten, blijkt dat voor de teelt van een hectare consumptieaardappelen in 2019 (het laatst beschikbare jaar) de bemestingskosten €362 bedragen en die voor gewasbescherming €739. Voor uien is dat €318 en €807, bieten €177 en €452 en voor tarwe €155 en €252. Duurdere GBM's drukken daarmee zwaar op het saldo.

Veel variabelen
Algemene uitspraken zijn bijna niet te doen over de GBM-markt. Dat betekent niet dat er geen algemene trends zijn, maar de diverse middelen zijn daar in meer of mindere mate gevoelig voor. Producenten van GBM's zijn erg voorzichtig met het doen van uitspraken over de gevolgen van de recente prijsstijgingen op de energiemarkt, maar wilden wel een klein tipje van de sluier oplichten van de uitdagingen waar ze voor staan.

Bij de productie van GBM's bedraagt energie (voornamelijk aardgas en elektriciteit) procenten van de kostprijs. Exacte cijfers zijn volgens insiders lastig te geven, omdat dat sterk wisselt per actieve stof en/of fabriek. De verstoringen in de logistieke ketens spelen ook een grote rol in wat er gaande is op de markt. De productieplanning voor fabrieken wordt maanden van te voren ingevuld. Grond- en hulpstoffen worden vaak op andere locaties door leveranciers veelal in andere werelddelen geproduceerd. Problemen met een levering, zoals de sluiting van een fabriek in China (bijvoorbeeld omdat de stroom in die provincie wordt afgesloten) of een shipment dat blijft hangen omdat er geen containers zijn, kan daarmee direct gevolgen hebben voor een fabriek in Europa of de VS. Dat kan daarmee de beschikbaarheid van een middel vertragen.

Graanprijzen zijn relatief hoog en lijken ook niet snel te zakken. Boeren vooral in de VS durven daardoor te investeren in de teelt. Eén van de gevolgen is dat telers heel vroeg zijn met bestellen van GBM's. Productie en logistiek knellen, terwijl de vraag groot is. Dat heeft naast energieprijzen ook flinke gevolgen voor de prijs.

Grote verschillen tussen werkzame stoffen
Voor het middel glyfosaat zijn die gevolgen op de wereldmarkt het sterkst voelbaar. China is een belangrijke producent en zorgen over afschalen van de productie deed de prijs omhoog vliegen. De groothandelsprijs voor glyfosaat als halffabrikaat, in bulk en af fabriek, is in een jaar tijd bijna verviervoudigd.

Glyfosaat is overigens wel de meest extreme stijger. Voor andere werkzame stoffen zijn de prijzen ook wel gestegen, maar blijft het nog enigszins binnen de perken. Difenoconazool (de werkzame stof in onder andere Spyrale, Narita en Amistar Top) is afgelopen maand 23% in prijs gestegen, maar blijft nog wel onder het niveau van de eerste helft 2020. Dat is meer in lijn met de prijsbeweging van andere werkzame stoffen.

Wat dat concreet voor Nederlandse telers betekent, is volgen insiders lastig te voorspellen. Vooralsnog mag rekening worden gehouden met een gemiddelde 'mid single digit' (plusminus 5%) prijsstijging. Maar met grote verschillen tussen middelen, voor zover ze er iets over kunnen en willen zeggen. Voor de uiteindelijke teeltkosten is het verloop van het groeiseizoen en welke middelen bij welk interval en hoeveelheid moeten worden ingezet, minstens zo belangrijk wordt benadrukt.