Is nu kunstmest inslaan wel zo slim?

De term 'kunstmestbom' krijgt bij de huidige marktprijzen een andere lading. De prijs is al sinds deze zomer bezig aan een opmars maar is in de laatste zeven dagen zowat ontploft. Coöperaties en andere leveranciers gebruiken de herfstmaanden normaliter om vroeg verkoopregelingen aan te bieden. Dat is momenteel erg lastig omdat prijsstijgingen elkaar in rap tempo opvolgen en de voorraden dun zijn.

Minimaal inkopen
Veel ondernemers – hoofdzakelijk akkerbouwers – zitten momenteel op de wip. Nu bestellen, zeker zijn van wat je krijgt en verdere stijgingen het hoofd bieden? Of toch de dans uitzitten en pas in het voorjaar actie ondernemen? Dat laatste is lastig voor wie al in januari of februari aan de slag moet tijdens een eerste bemesting van wintergranen of bloembollen. Sommige bedrijven kiezen er daarom voor om een minimale hoeveelheid in te kopen. Anderen kiezen er juist voor om nu wel veel zaken te doen met het idee dat de stijgingen nog lang niet ten einde zijn.

Navraag door Boerenbusiness brengt opvallende verschillen aan het licht. De prijzen stijgen overal, maar grote fluctuaties zijn merkbaar tussen leveranciers en de verschillende delen van ons land. Zo worden door akkerbouwers in Flevoland prijzen genoemd rond €45 per 100 kilo voor KAS 27%, terwijl een akkerbouwer in Noord-Brabant vertelt voor €38 per 100 kilo zaken te doen. De prijzen zijn vaak in een week tijd al met €10 gestegen.

Dergelijke verschillen zijn ook zichtbaar bij de vloeibare stikstofmeststof NTS (27% N) merkbaar. Daar worden actuele bedragen genoemd die lopen van €38 tot €55,50. Navragen en vergelijken loont dus zeker! Leveranciers die tijdig hebben ingekocht, kunnen meststoffen tegen gunstigere tarieven aanbieden, maar er ontstaan wel zorgen over de levering. Dit omdat fors meer verkocht is dan ingekocht.

Niet alleen stikstof
Vooral stikstof is momenteel onderhevig aan prijsstijgingen. Toch blijven de fosfaat- en kalimeststoffen niet buiten schot. Zo kondigde China afgelopen week aan de export van fosfaathoudende meststoffen te verbieden. Dit heeft een desastreus effect op de meststoffenmarkt. Details rond dit verbod zijn overigens nog steeds vaag. Bronnen binnen het ministerie spreken over een verbod tot minimaal juni 2022. Overigens is momenteel al sprake van exportregulatie door de overheid. Exportdata laat zien dat het land in augustus een kwart minder heeft uitgevoerd dan gemiddeld. Dit ondanks een stijging van bijna 50% in de eerste acht maanden van 2021.

Vooral akkerbouwers in Zuid-Amerika worden nu getroffen door deze exportbeperkingen en verboden. Die gelden overigens ook voor gewasbeschermingsmiddelen, vooral voor glyfosaat. In Europa wordt hoofdzakelijk van fosfaat uit Marokko gebruik gemaakt. Dit is de grootste leverancier wereldwijd.

Gasprijs leidend
Terug naar de hamvraag: Nu kopen of wachten? De algemene opvatting is dat de prijzen alleen maar verder oplopen naarmate we dichter bij de winter komen. Het gasverbruik stijgt immers en dat is wat in directe zin de stikstofstijging opstuwt. Reden voor Yara om – onder andere in Sluiskil – de productie met minimaal 40% terug te schroeven vanwege de torenhoge gasprijs. Inmiddels heeft Yara de prijs van KAS verhoogd tot €45 per 100 kilo. Blijven de energieprijzen stijgen, dan kunnen fabrieken niet anders dan hun productieniveaus verlagen. Het doorverkopen van gas levert meer op dan meststoffen produceren.

Er zijn meer oorzaken die de prijzen opdrijven. Zo is sprake van scheefgroei door een antidumpingmaatregel die de Europese Commissie in 2019 installeerde. Laat de EC die vallen, dan kunnen de meststofprijzen ook snel dalen, zo is het idee. Komt de energiemarkt meer in balans, dan kan dit de kunstmestmarkt ook stabiliseren. Het is de vraag of je hier als teler op moet gokken. Daarbij geldt ook het devies 'beter te duur dan niet te krijgen'. Dalen de prijzen weer, dan is dat op z'n minst pas in de loop van het voorjaar. Dit is ook afhankelijk van het seizoensverloop. Krijgen we een koud voorjaar (hoog energieverbruik) of juist niet.

Zeepbel
Een verdubbeling of verdriedubbeling van de kunstmestprijs heeft enorme gevolgen voor de teeltkosten komend seizoen. Woensdag 6 oktober sloot het meest actieve tarwecontract op de termijnmarkt Matif €5,50 hoger op €268,25. Inmiddels worden de graanprijzen zijdelings gevoed door de meststoffenstijgingen. Deze zeepbel moet een keer knappen, maar de vraag is wanneer en met welke gevolgen.

In Nederland is nog een relatief grote beschikbaarheid aan organische meststoffen als drijfmest. Die gaan ongetwijfeld een grotere rol spelen volgend voorjaar als alternatief voor kunstmest. Dit heeft weer gevolgen voor de handel in deze meststoffen. In plaats van geld toe moet de akkerbouwer komend voorjaar misschien wel in de buidel tasten om aan drijfmest te komen. Tegelijk kan het verbranden van waardevolle kippenmest (fosfaat) ook desastreus uitpakken als de exportkraan wordt dichtgedraaid.