Ravage aan gewassen na overstromingen

Limburg en Noord-Brabant, maar ook de daaronder gelegen Vlaamse en Waalse gebieden hebben afgelopen week met een enorme hoeveelheid neerslag te maken gekregen. In Duitsland viel eveneens een onvoorstelbare hoeveelheid regen. Toch valt de schade in de grensregio en iets meer zuidelijk mee, volgens de eerste berichten. In onder meer Beieren is het een ander verhaal. Ook daar is sprake van noodweer.

Weinig schade in heuvels
De aandacht in Nederland gaat momenteel vooral uit naar Limburg waar de neerslag en overstromingen vorige week donderdag begonnen. Lokaal viel in het zuiden van de provincie tot wel 200 millimeter regen. In combinatie met veel water uit België en Duitsland zwollen de rivieren snel op en kwam het tot overstromingen op veel plaatsen. Telers in het zuiden van Limburg geven aan dat de hoog gelegen velden niet veel schade hebben. Alleen waar het water niet weg kon en plekken waar het naar beneden stroomde, zijn getroffen. Erosie is pleksgewijs daardoor een probleem. Het gaat misschien om 5% schade, zo schat een teler in.

De dorpen, bedrijven en percelen in de dalen zijn wel zeer zwaar getroffen. Dat gaat niet om grote oppervlaktes met gewassen, maar de ravage is niet te overzien. Door het stuwend water is verder noordelijk in Limburg vooral schade langs de rivieren de Maas en vooral ook de Geul. Omdat de uiterwaarden hier de laatste jaren veelal zijn omgezet in natuurgebieden is de schade aan gewassen niet enorm, afgezien van grasland en graanpercelen. Wel hebben boeren nu te maken met de ravage die achterblijft. Het land ligt bezaaid met takken, plastic, hout en andere rotzooi.

4 meter onder water
Aan de linkeroever van de Maas – in Noord-Brabant – is het beeld heel anders. Hier worden wel veel gewassen geteeld op de zware, vruchtbare kleigrond. Deze kunnen allemaal als verloren worden beschouwd. Eén van de getroffen telers is Tonnie Ebben van Ebben Aardappelen uit Groeningen. "Het waterpeil stond hier 4 meter boven het normale niveau. Ik kon gemakkelijk met de boot over de 2 meter hoge maïs varen", zegt hij. "Alle consumptie- en pootaardappelen zijn verloren. Vooral het pootgoed is voor ons een ramp. De kosten per hectare zijn het hoogste, je bent jaren werk kwijt en moet weer van voor af aan beginnen." Maandagochtend is het waterpeil inmiddels 20 centimeter gezakt. Ook hier is zichtbaar dat veel troep achterblijft.

Ebben hoopt dat het rivierengebied ook als nationale ramp wordt aangemerkt om de gigantische schade te compenseren. Een brede weersverzekering afsluiten kan niet voor percelen in de uiterwaarden. Bovendien vergoedt deze gewasverzekering geen schade door overstroming, alleen door neerslag. Dat bevestigt Jan Schreuder, directeur van verzekeraar Vereinigte Hagel. "Maandagochtend stond de teller op 23 schademeldingen in Nederland en 34 in Vlaanderen. Allemaal uit Brabant, Limburg en de Belgische gebieden onder deze provincies. De taxateurs gaan deze week op pad om een eerste bezichtiging te doen. In Zuid-Limburg valt de schade door water aan de gewassen misschien mee maar, er is ook zeker erosieschade."

Vergoeding onzeker
Volgens bronnen bezoekt demissionair landbouwminister Carola Schouten vandaag de provincie Limburg om de schade met eigen ogen te bekijken. Boeren in de provincie zijn afwachtend of de status 'officiële ramp' hun schade kan vergoeden. Het gerucht gaat dat buitengebieden mogelijk geen aanspraak kunnen maken op een vergoeding. Wat de uiteindelijke details van het Nationaal Rampenfonds zijn, moet nog blijken.

Ondertussen is het in de westelijke helft van ons land een stuk droger. Zo wordt er in Flevoland alweer beregend en kunnen de combines in het zuidwesten deze week op veel plekken aan de gang in de gerst en het graszaad. Dat contrast is ook in België zichtbaar. "Ten oosten van de lijn Antwerpen-Brussel-Charleroi is er 90 tot meer dan 150 millimeter regen gevallen", zegt Daniel Ryckmans van aardappelorganisatie Fiwap. Ten westen daarvan gaat het om 0 tot 20 millimeter. Op dit moment hebben we nog geen beeld van de schade in Wallonië. De akkerbouwgewassen worden geteeld op de plateaus en daar kon het water wegstromen. De grootste schade zit in de valleien. Dat is ook waar doden zijn gevallen. Afgezien van gras en wat maïs staan hier geen gewassen"

Herhaling van 2016
Schade aan aardappelen verwacht Ryckmans pleksgewijs binnen een perceel te zien. Lage plekken, kopakkers en schade door erosie. De voorbije 2 maanden was het al steeds nat maar, 'de schade is nu 5 tot 6 keer erger'. In Vlaanderen, ten noorden van Hasselt tot aan de Nederlandse grens, is er eveneens veel schade door de neerslag van eind vorige week. Ten oosten van Eindhoven is dat beeld vergelijkbaar. Het water kon niet op tijd weg waardoor percelen zijn ondergelopen.

Zo ook bij akkerbouwers Toon en Twan van der Heijden in Soerendonk. In 2016 hadden ze met een soortgelijke situatie te maken. Toen ging de gehele oogst verloren. Die schades zijn nog altijd niet volledig afgehandeld. Het peil in de beken en sloten is inmiddels iets gedaald in het gebied, maar er staat nog altijd water op het land. Hoe groot de schade bij Van der Heijden en collega's is blijft afwachten. Het is lastig zien hoeveel water er tussen de ruggen staan. Dat wordt de komende dagen duidelijk.

Schatting getroffen areaal aardappelen op basis van Boer&Bunder data.

2.500 tot 3.000 hectare aardappelen
Over hoeveel aardappelen praten we in de getroffen gebieden? De aardappeltermijnmarkt reageerde scherp op het nieuws en sloot de week af op €18,30. Maandagochtend opent de beurs iets hoger en staat aan het einde van de ochtend €18,70 op het bord. Wanneer we de data van Boer&Bunder erbij pakken kunnen we een redelijke schatting maken van het areaal. Wanneer in Limburg sprake is van 5% tot 10% schade gaat het om 360 tot 720 hectare consumptie- en pootaardappelen. Van de bijna 900 hectare consumptie- en 400 hectare pootaardappelen in het Gelderse rivierengebied kan een deel 100% worden afgeschreven. Hoe groot de schade aan bijna 2.200 hectare aardappelen in Oost-Brabant is blijft voor nu afwachten. Kijkend naar de cijfers kun je niet anders dan concluderen dat 2.500 tot 3.000 hectare aardappelen zeker is getroffen. Van zware gewasschade tot volledige verwoesting. En dan hebben we het nog niet over de hectares uien, graan, maïs, gras en meer. In de Belgische provincie Limburg gaat het om 3.792 hectare aardappelen.

Verschillende Duitse regio's hebben nog steeds met zware regenval te maken. De deelstaten Rijnland-Palts en Noordrijn-Westfalen werden afgelopen week zwaar getroffen. Toch wordt de schade aan aardappelen en andere akkerbouwgewassen nog relatief laag ingeschat. Het beeld is hier vergelijkbaar met de andere landen. De laaggelegen plekken zijn verwoest, op de hoger gelegen gronden valt het mee. Maar daar eindigt het niet. In Beieren en Saksen viel zaterdag 17 juli veel regen waardoor ook daar overstromingen plaatsvinden. Zo blijven delen van Europa kampen met noodweer dat ook de agrarische sector sterk beïnvloedt. De aardappeltermijnmarkt, maar ook de granenmarkt (Matif), reageert op het nieuws.