Wat doet uitspraak rechter met gewasbescherming?

De uitspraak van de rechtbank Noord-Nederland in Groningen - waarop het persbericht is gebaseerd - is volgens verschillende partijen namelijk een stuk genuanceerder. De zaak draait om de lelieteelt nabij Nature2000 gebied het Holtingerveld in Drenthe. Volgens Milieudefensie valt de lelieteelt niet onder normaal (agrarisch) gebruik, maar is er sprake van een project waarvoor een vergunningplicht geldt op grond van de Wet natuurbescherming (Wnb). Verder stelt Milieudefensie dat de lelieteelt gepaard gaat met grondwateronttrekking, drainage, beregening en een excessief gebruik van gewasbeschermingsmiddelen.

Project of niet?
De rechtbank gaat mee in de redenatie van Milieudefensie dat in dit specifieke geval de lelieteelt van het betreffende bedrijf een project is dat vergunningplichtig is op basis van de Wnb. Dat betekent dat onderzocht moet worden of het project (lelieteelt) significante gevolgen kan hebben voor het Holtingerveld.

De verweerder (Gedeputeerde Staten van de Provincie Drenthe) heeft een onderzoek laten doen naar de effecten van de aanleg van drainage op een aantal percelen, waaruit blijkt dat het effect op de grondwaterstand in het natuurgebied nihil is. Voor het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen beroept de Provincie zich op de toelatingsbeoordeling van het Ctgb en het Activiteitenbesluit milieubeheer ter voorkoming van ongewenste verspreiding.

Volgens de rechtbank is daarmee in deze casus niet aan de onderzoeksplicht voldaan. Met andere woorden: alleen een toelating van het Ctgb is in deze zaak onvoldoende om te bewijzen dat de middelen geen significante effecten op het natuurgebied hebben en de Provincie had alle percelen die gedraineerd zijn moeten beoordelen op de invloed op de grondwaterstand in het Holtingerveld.

Aanvullend onderzoek
De persrechter van de rechtbank Noord-Nederland laat in een mondelinge toelichting weten dat deze uitspraak "alleen betrekking heeft op deze specifieke casus en niet op de landbouwpraktijk in bredere zin. Beide partijen kunnen in beroep gaan tegen de uitspraak en de verweerder kan alsnog komen met aanvullend onderzoek/verdere onderbouwing waaruit daadwerkelijk blijkt dat de lelieteelt rond het Holtingerveld geen significante effecten heeft op het Holtingerveld".

Volgens Jo Ottenheim, manager verantwoord gebruik en distributie bij Nefyto kan deze uitspraak van de rechtbank mogelijk gevolgen hebben voor het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen op percelen nabij Natura 2000 gebieden. Maar hij ziet wel mogelijkheden voor een betere onderbouwing zoals de rechtbank vraagt.

"De rechtbank verwijst in de uitspraak alleen naar het rapport Onderzoek Bestrijdingsmiddelen en Omwonenden van het RIVM. Andere onderzoeken, bijvoorbeeld de Gezondheidsverkenning omwonenden van het RIVM zijn vooralsnog buiten beschouwing gebleven. Uit dit onderzoek blijkt dat mensen die in de nabijheid van landbouwpercelen wonen niet méér gezondheidsproblemen hebben dan mensen met geen of weinig landbouwpercelen in de buurt. En ook de conclusie van het RIVM over het blootstellingsonderzoek ('de meetresultaten bleven beneden de grenswaarden') is niet terug te vinden in de uitspraak. Van daadwerkelijke normoverschrijdingen van middelen in dit natuurgebied, lijkt gezien deze rapporten helemaal geen sprake".

Juridische fuik
LTO Nederland waarschuwt voor een juridische fuik. "Als de rechterlijke redenering wordt gevolgd, dan vereist praktisch elke economische handeling een stapel rapporten en vergunningen. Deze uitspraak maakt van het voorzorgsprincipe een verlammingsprincipe", schrijft LTO op de website. LTO treedt in overleg met het Ctgb, het ministerie van LNV en de Provincie Drenthe over de potentiële impact van deze zaak. Ook onderzoekt LTO de mogelijkheden, wenselijkheid en noodzaak van juridische betrokkenheid bij een eventueel hoger beroep.

Een woordvoerder van Milieudefensie afdeling Westerveld laat weten achter het persbericht te staan. "De uitspraak laat geen ruimte voor twijfel en geldt volgens ons ook voor een aardappelboer in Zeeland".

De uitspraak van de rechtbank is hier te lezen.