Interview Colzaco & Sonneveld
'We moeten eerst afzet creëren en dan pas telen'
Inspelen op hypes. Ook in de agrarische sector gebeurt het tegenwoordig veelvuldig. Denk aan de teelt van sojabonen in Nederland voor de productie van sojadrink of een bezorgservice als Crisp waarbij de supermarkt wordt overgeslagen. Het klinkt allemaal mooi, maar volgens Erik Schieven, voorzitter van koolzaadvereniging Colzaco, heeft het ook een nadeel. "We telen allemaal maar, zonder na te denken over er wel afzet is. Dat is de verkeerde volgorde. We moeten leren eerst afzet te creëren en dan pas te telen."
Erik Schieven is inmiddels een jaar of vier voorzitter van de coöperatieve koolzaadvereniging in Oost-Nederland, oftewel: Colzaco. Met 120 leden, waarvan het merendeel zelf agrarisch ondernemer is, heeft het als doel om meerwaarde te genereren voor de koolzaadteelt. Een teelt die in Nederland steeds verder uitsterft. Schieven vindt dat meer dan zonde. "Ik vind het prachtig om door die bloeiende koolzaadvelden te lopen. Niet alleen ik, maar ook mijn collega-raadsleden kijken er met veel plezier naar. Soms zeggen ze weleens: kan heel Nederland er niet zo uitzien? En dan grap ik: Dat kan wel, maar dan moeten jullie zorgen dat het een bepaald bedrag per hectare oplevert. Dat levert altijd wel een leuke discussie op. Maar de conclusie is altijd: we betalen te weinig voor ons voedsel."
Het gaat overigens best goed met de verkoop van koolzaadolie, vertelt Schieven. "We kunnen inmiddels zelfs wat extra uitbetalen aan de leden die koolzaad leveren (buiten de gewone marktprijs om). Die ruimte is er inmiddels binnen de bv. Daar is een coöperatie natuurlijk ook voor bedoeld. Dat je die leden wat extra ruimte kunt geven in de ontwikkeling van de teelt. Het is niet veel, maar je hoort de waardering wel. Ze hebben het gevoel het toch ergens voor te doen." Schieven zou graag zien dat er meer agrarisch ondernemers zijn die voor de koolzaadteelt kiezen. Daarom vindt hij het ook zo belangrijk om die meerwaarde te genereren.
Eerst afzet creëren, dan pas telen
Colzaco is daarom een één op één samenwerking gestart met Sonneveld. Dat bedrijf ontwikkelt, produceert en verkoop banket- en broodmixen/poeders aan bakkerij-organisaties. "Via FoodAtelier uit Enschede zijn we met elkaar in contact gebracht. Zij doen veel marketing en wat commerciële zaken voor ons merk Brassica-olie. Ik kende Sonneveld verder niet. Maar de gesprekken waren goed en zij zagen er letterlijk en figuurlijk wel brood in." Dat buiten de gebaande paden treden is soms nodig om alle rompslomp en discussie te vermijden. "En het levert vaak een mooi product op."
Al ligt er nu nog geen concreet product op de planken. "We zijn bezig met de ontwikkeling ervan. Maar, zoals het hoort, heb je eerst partijen nodig die het willen afzetten. In de agrarische wereld wordt vaak verkeerd geredeneerd. Een voorbeeld is een organisatie die zich volledig stort op veldbonen en dan pas na de teelt zichzelf afvraagt of de consument daarop zit te wachten. Straks heb je geen afzet en was alles voor niets. We moeten daarom eerst leren nadenken over de mogelijkheden voor afzet en daarna pas starten met de teelt/de productie." Hoe mooi Schieven het product zelf ook vindt, hij kiest er daarom bewust voor om te wachten op de 'go' van Sonneveld.
Dat bedrijf is nu bezig met het pitchen van het product bij de twee grootste bakkerij-organisaties. Helaas kunnen dat soort trajecten wel maanden of soms zelfs jaren duren. "Maar er is veel optimisme hoor. Het product dat we nu aanbieden – deze mix met koolzaadgries, dat is echt uniek. Het is onderscheidend qua smaak, maar vooral ook qua productie", vertelt Erik Ligtenberg, key accountmanager bij Sonneveld.
Bijzondere productiewijze
Het bijzondere aspect, waar Ligtenberg, hierboven over sprak, is het feit dat het koolzaad vanuit Colzaco koud geperst en gepeld wordt aangeleverd. "Dat kennen we niet, dat is echt onderscheidend. Ook qua smaak zorgt dat veel een heel eigen karakter. We gaan er verder ook niet meer mee doen dan: bloem, water, gist, dit gries en een klein beetje broodverbeteraar. Het is dusdanig uniek, dat het niet te beschrijven is als het zoveelste meergranenbroodje."
Schieven: "Doorgaans wordt het koolzaad onder hoge druk geperst en wordt er van alles bijgedaan. Dat doen we niet. Dat maakt ons dus uniek: koud persen en schillen. Het product wordt anders vak smaak, veel neutraler. Wat mij betreft ook een stuk beter, minder bitter. Daarnaast is het een volledig regionaal proces. Het koolzaad komt uit deze regio (Schalkhaar) en we werken samen met een oliemolen in Duitsland, bijna om de hoek hier. Laat nog wel even duidelijk zijn; het is geen schroot, maar echt eiwit."
Het verhaal telt ook
En laat dat nou precies zijn wat de consument wil. Maar het betekent vaak ook dat de prijs hoger ligt én dat is iets wat toch een uitdaging blijft. "De consument heeft het telkens over al die eisen: van circulaire landbouw tot regionale teelt. Dit product zou dus een schoolvoorbeeld kunnen zijn van hoe zij de landbouw in Nederland willen zien. Maar in de supermarkt beslissen ze vaak anders. De consument heeft dan een andere pet op dan de burger. En dan kiezen ze toch voor dat product met geïmporteerd soja-eiwit uit Verweggistan. Dat is niet duurzaam. Die bewustwording landt bij burgers, maar nog niet bij de consument. Dat is een uitdaging."
Ligtenberg: "Het verhaal is daardoor ook van groot belang. Je moeten echt duidelijk laten zien wat jouw product onderscheidend maakt. In ons geval is dat: lokaal geteeld, koud geperst en zonder schil (en dus zonder bitterheid). Dat is de USP van het product. Op het moment dat de bakkerij of retailer dat verhaal niet goed over kan brengen naar de consument, dan zal die het ook niet kopen. Uiteindelijk beslissen we namelijk allemaal met onze portemonnee en wordt het toch dat broodje met blauw maanzaad uit Verweggistan." Kortom: die afzet moet wel gemeten worden, anders is het werken voor niets.
Kimberly Bakker
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.