Kou remt groei en is nog lang niet weg

Vroege aardappelen, suikerbieten en zaaiuien. Het gaat allemaal vlot de grond in dit voorjaar. Lage temperaturen - vooral 's nachts - zorgen ervoor dat sommige akkerbouwers afwachtend zijn. De kalender stopt niet en de grond is goed. Vandaar dat toch rustig gezaaid en gepoot wordt. Zelfs warmteminnende gewassen zoals maïs worden gezaaid.

In 100 jaar niet zo koud
Het is overdag veelal lekker zonnig en de zonnekracht is hoog, maar mede door een frisse wind voelt het koud aan. 's Nachts duikt het kwik steeds flink onder nul. In het Groningse Eelde werd 26 april zelfs een kouderecord behaald. In 100 jaar tijd was het er niet zo koud aan de grond: -4,5 graden. Het vorige record stamt uit 1950. Ook in andere plaatsen werden records gebroken. In Twente daalde de temperatuur zelfs tot -7,5 graad.

"Voor de zeventiende keer deze maand kwam de temperatuur beneden het vriespunt te liggen 's nachts", zegt Boerenbusiness-weerman Robert de Vries. "Dat is echt bijzonder te noemen voor april." Nat is april niet geweest. Gemiddeld valt tussen de 30 en 60 millimeter. Dit jaar is dat tot nu toe 20 tot 30 millimeter. Het zuidoosten en oosten kregen meer regen en ook in het noorden viel lokaal meer neerslag. In de akkerbouwgebieden is het relatief droog. Tulpenbollen worden volop beregend, maar ook uien en andere jonge gewassen. Kijkend naar het huidig maandgemiddelde voor april, dan is deze maand de koudste in 35 jaar tijd.

Geen schade aan bieten
Begin april kwam het tot grootschalige vorstschade aan suikerbieten in Frankrijk. In ons land valt die schade heel erg mee. Afgelopen week liet Cosun Beet Company (CBC)  weten dat er nagenoeg geen sprake is van vorstschade. Vooral enkele kwetsbare plantjes gaan door het koude weer verloren. Volgens CBC staat de overzaaiteller op circa 100 hectare. Naar schatting zijn bijna alle bieten gezaaid afgelopen week. Vooral in het noordoosten en oosten werd nog een beetje getwijfeld. Telers daar vrezen voor de percelen die vroeg in maart werden gezaaid. In combinatie met een droge grond kan het gewassen daar de kop kosten. Ook met de onkruidbestrijding is het oppassen. Die wordt veelal opgeschort, wat ook kan omdat het onkruid zich eveneens traag ontwikkeld. Met de aanhoudend lage temperaturen neemt het risico op schieters fors toe.

Akkerbouwers in Frankrijk zijn al massaal aan het overzaaien geslagen. Daar moet zo'n 60.000 hectare opnieuw worden gezaaid. Het blijft daar inmiddels wel boven nul, maar echt warm is het niet. Vorstschade is ook zichtbaar in het bloeiend koolzaad en zomergraan. De ontwikkeling van wintertarwe en gerst wordt erdoor vertraagd. Aanhoudende droogte is een groter probleem voor akkerbouwers. Op Twitter zijn foto's te zien van gestrest gewas dat kniehoogte nog niet heeft bereikt en al in de aar staat.

Granen ontwikkelen traag
Ook in andere Europese landen is het koud voor de tijd van het jaar. In de Zwarte Zee regio - waar het zaaien van de voorjaarsgranen en maïs volop bezig zou moeten zijn - wordt vertraging opgelopen en valt zelfs weer een pak sneeuw. Dat beschermt wel de gewassen. Het is één van de factoren die ervoor zorgt dat de granenmarkt in Parijs ook maandag 26 april weer hoger noteert. Houdt het koude weer aan dan heeft dit gevolgen voor de granenoogst in de EU. Ook in Noord-Amerika is het koud en droog, wat de granenmarkt impulsen geeft om hoger te noteren.

In Noordwest-Europa - en zeker Nederland - kijken akkerbouwers naar de gevolgen van het weer op de aardappeloogst van 2021. De aardappeltermijnmarkt tikte vrijdagmiddag 23 april de €19,00 aan voor het april 2022 contract. Die beweging komt vooral door speculeren rond het areaal en de verwachtingen rond het economisch herstel. Het effect van het weer is vooral in de koers van het junicontract zichtbaar. Die sloot vrijdag op €10,40 en noteert maandagmiddag €11,00. Dat was aan de start van de maand nog heel anders. Toen stond de koers op €7,70 per 100 kilo. Een verschil van 35%.

De helft gepoot
Sprake van paniek is er zeker niet. Volgens de meest recente cijfers van Aviko Potato zit 50% van het consumptieaardappelareaal in de grond in Nederland. Dat was de stand op 23 april. Deze week kan, gezien de weersverwachtingen, een flinke slag worden gemaakt zodat begin mei nagenoeg alles gepoot is. Dat is mooi op tijd. Brengt mei warmer weer met zich mee, dan ontwikkelen de gewassen zich alsnog goed. Het knelpunt zit vooral bij de vroege aardappelen. Die gingen op tijd de grond in maar kregen al hagel, sneeuw en vorst over zich heen. Niet echt groeizaam weer. Het oude seizoen van geprognoseerd 13 maanden wordt zo verder opgerekt.

In Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk is het poten iets verder gevorderd en in Duitsland en België wat minder. In de meeste gevallen loopt het poten achter op de voorgaande jaren. Alleen in 2018 werd nog veel later gepoot. Begin mei komt een lagedrukgebied onze kant op, zo schrijft DCA Agroweer. Daarmee gaat de temperatuur omhoog naar niveaus tussen de 16 en 20 graden. 's Nachts blijft het wel koud. De onzekerheid voor de komende 30 dagen is groot, maar veel signalen voor aanhoudend warm weer zijn er niet. De koude lucht heeft een uitzonderlijk lange adem deze lente. Ook blijft het droger dan gemiddeld en zonnig.