Dubbeltje op z'n kant voor derogatie in Nederland

Een meerderheid van het Franse parlement schaarde zich dinsdag 6 oktober achter het voorstel om derogatie te verlenen voor het gebruik van gecoat zaaizaad met neonicotinoïden. Daarmee is een tijdelijke vrijstelling in Frankrijk nog geen feit, nuanceert Dirk de Lugt. "Er is nu een wet aangenomen die derogatie mogelijk maakt. Deze wet moet eerst nog worden goedgekeurd door de Senaat en pas dan start de daadwerkelijke procedure."

Desalniettemin is het sentiment in Frankrijk positief voor de bietensector, beaamt de Cosun-voorman. De seinen staan op groen om straks tijdelijk weer neonicotinoïden te kunnen gebruiken. Een scenario waar ook de bietensector in Nederland op aandringt bij de overheid, vooral omdat nu een ongelijk speelveld in Europa ontstaat. Maar er zijn meer argumenten. Cosun, LTO, NAV, NAJK en BO Akkerbouw hebben deze verzameld in hun officiële aanvraag voor derogatie die deze week is ingediend bij het ministerie van LNV.

Nieuwe onderbouwing
"We hebben deze aanvraag 2 jaar geleden ook gedaan", vertelt De Lugt. "Die aanvraag hebben we niet alleen afgestoft, er is ook gezorgd voor extra onderbouwing." Het gaat daarbij volgens hem enerzijds om de urgentie van de zaak. Anderzijds betreft het nieuw wetenschappelijk onderzoek om de onderbouwing te versterken. Iets waar landbouwminister Carola Schouten veel waarde aan hecht, omdat een veilig gebruik van neonicotinoïden voor haar een voorwaarde is om een tijdelijke vrijstelling te verlenen.

Volgens De Lugt is er wetenschappelijk bewijs dat dit mogelijk is. "Aan het verzamelen daarvan wordt nog verder gewerkt." Wat betreft de urgentie voor derogatie in Nederland is hij duidelijk. "Er is op dit moment geen afdoende oplossing in de bietenteelt om luizen en andere insecten te bestrijden. Er wordt hard gewerkt aan alternatieven, maar we denken dat daar nog 3 tot 5 jaar voor nodig is."

Transitieperiode
Het nieuwe uitvoeringsprogramma gewasbescherming biedt volgens De Lugt de mogelijkheid om een transitieperiode voor middelen in te voeren. Daarmee kan, onder voorwaarden, een vrijstelling voor maximaal 3 jaar gehanteerd worden. Dat zou in het geval van neonicotinoïden een meer dan welkome oplossing zijn voor Nederlandse bietentelers. "We constateren momenteel toch een behoorlijke opbrengstderving", aldus de Lugt.

"Minister Schouten heeft 2 jaar geleden wel alternatieve middelen beschikbaar gesteld, waaronder Batavia", vervolgt De Lugt. "Maar deze leiden in de praktijk tot extra bespuitingen. Dat zorgt voor een hogere milieudruk en extra kosten voor de teler. Die meerkosten liggen in Europa op €80 per hectare, zo blijkt uit berekeningen van CIBE, de Europese organisatie van Bietentelers." En dat bovenop de verminderde opbrengst die evengoed zichtbaar is.

Ongelijk speelveld geen argument
Het zijn argumenten waarmee de sector de minister hoopt te overtuigen van de noodzaak voor een tijdelijke 'neonics-vrijstelling' in Nederland. Of het voldoende is om Schouten van standpunt te doen wijzigen, durft De Lugt niet te voorspellen. Eerder deze week beantwoorde de minister Kamervragen van Helma Lodders over het neonics-dossier. "Het is jammer dat zij daarin niet is ingegaan op de argumenten die van ons van belang zijn."

De minister heeft aangegeven dat een ongelijk speelveld in Europa geen onderdeel is van de afweging om een tijdelijke vrijstelling te verlenen. En dat verbaast De Lugt. "Destijds was een gelijk speelveld wél een argument voor de minister om zich achter het verbod op neonicotinoïden in Europa te scharen." Dat nu sprake is van een ongelijk speelveld staat volgens hem als een paal boven water. "60% van de landbouwproductie in Europa mag met toepassing van neonicotinoïden. Wel in andere verhoudingen dan voorheen, vaak verdund of met minder verschillende stoffen, maar toch. Wij vinden dat heel jammer."

Duitsland de volgende?
Daar komt bij de Duitse landbouwminister heel erg kijkt naar de ontwikkelingen in Frankrijk. Het is dus niet ondenkbaar dat ook de Duitse bietensector straks weer kan teruggrijpen op neonicotinoïden. "Het is moeilijk in te schatten wat Nederland gaat doen. De minister beroept zich echt op veilig gebruik als belangrijke voorwaarde. Wij zijn er van overtuigd dat dat kan en zijn bezig met de wetenschappelijke onderbouwing om dat te borgen." Onderbouwing die minder gekleurd is dan de aangevoerde wetenschap bij de totstandkoming van het Europese verbod op neonicotinoïden.

Mocht derogatie in Nederland er niet in zitten, dan biedt dat volgens De Lugt helaas geen nieuwe kansen voor de afzet. "Suiker die vrij is van neonicotinoïden? Daar wordt door klanten niet op gereageerd. Alle inspanningen op het gebied van duurzaamheid tezamen worden wel gewaardeerd, en dat zijn er veel. Voor klanten is het vooral belangrijk de carbon footprint te verlagen. Een meerprijs specifiek voor neonicsvrije suiker zit er echter niet in."