LLB-handel heeft bodem in zicht

Nog geen 2 jaar geleden waren LLB's razend populair onder bietentelers. Rond de Kerst van 2017 steeg de prijs tot een hoogtepunt van €55 per LLB. De maanden november en december zijn de 2 drukste maanden voor de handel, die overigens relatief beperkt is. Maximaal 5%, van het totaal van 6,5 miljoen bewijzen, wisselt van eigenaar.

In 2018 werden er 270.000 LLB's verhandeld, goed voor evenzoveel tonnen suikerbieten. Hoofdzakelijk gaat het om verhandeling in de vrije kring, bij een bedrijfsovername. Het aandeel dat tussen meerdere bedrijven wordt verhandeld, is beperkt. Slechts enkele makelaars treden landelijk op als tussenpersoon voor de LLB-handel.

Bodem in zicht
Eind september lag het aanbod tussen de €33 en €36, waarbij genoemd werd dat het aanbod de vraag oversteeg. Inmiddels laten de handelaren weten dat de prijs hierdoor verder is afgenomen. Er zijn al zaken gedaan op een niveau van €25. Verwacht wordt dat dit ongeveer de bodem is. De prijs is hiermee meer dan gehalveerd ten opzichte van 2 jaar geleden. Het maximale prijsniveau ligt op dit moment op €27 per LLB, zo laten insiders weten.

Verkopers hebben diverse redenen om genoegen te nemen met een fors lagere prijs. Het aanbod komt met name uit Flevoland, waar bietentelers van oudsher ruim in hun LLB's zitten. Minder beschikbare (pacht)grond, strengere regels rond bietentoerisme, omschakeling naar biologisch en extensivering van het bouwplan zijn redenen om afscheid te nemen. Wat landelijk meespeelt, is bemoeilijking van de teelt door het wegvallen van de neonics-zaadcoating. Over 1 of 2 seizoenen moeten de telers weer een belangrijke insecticide missen.

Schade door vergelingsvirus
Suiker Unie is voorzichtig in het doen van uitspraken over de (financiële) schade die de ban heeft opgeleverd. De Europese bietentelersorganisatie CIBE zei eerder dat de schade binnen Europa €40 tot €100 per hectare is. "Het schadebeeld van voornamelijk het vergelingsvirus loopt erg uiteen", vertelt Royal Cosun-voorzitter Dirk de Lugt. "Het varieert van 0% tot 60% aantasting in 1 perceel. In het zuidwesten van het land is het beduidend erger dan in het noorden. Wel weten we dat het suikergehalte in de gele plekken snel met 1,5% daalt."

Volgens De Lugt is het niet mogelijk om 1 lijn te trekken. Ook binnen een gebied zijn verschillen in de percelen, rassen en de grondsoort. Ook het bouwplan heeft invloed. Suiker Unie tracht zoveel mogelijk data te verzamelen om de conclusie te kunnen trekken. De Unitip-teeltregistratie helpt daarbij. "Wat we wel weten is dat het inzetten van pyrethroïden niet afdoende heeft geholpen", zo meldt De Lugt. "Selectieve middelen, als de Teppeki, hebben het beter gedaan."

Oneerlijke concurrentie
In totaal verleenden 7 Europese lidstaten voor oogst 2019 een ontheffing voor het gebruik van met neonics behandeld zaaizaad. Voor seizoen 2020 moet opnieuw een ontheffing worden verstrekt aan telers. Onder andere Belgische bietentelers konden gebruik maken van behandeld zaad. "Van het totale Belgische areaal (57.978 hectare) is 25% met behandeld zaad ingezaaid. Vanwege strengere eisen voor de nateelt is het voor veel telers niet interessant. Ook Polen kent een streng beleid. Daar mag bijvoorbeeld alleen Pools zaaizaad met neonics gecoat zijn. Dit is op circa 30% van het areaal (240.900 hectare) gebeurd. Het zorgt voor oneerlijke concurrentie binnen de Europese Unie. Duitsland en Nederland steunen elkaar hierin, maar in de Europese Unie vormen we een minderheid."

Suiker Unie zit nu precies op de helft van bietencampagne 2019/2020 en heeft ruim 50% van de bieten verwerkt. Het suikergehalte schommelt zo rond de 16,5%. Door de slechte weersomstandigheden rooien telers niet meer dan noodzakelijk is. Oogsten voor de bewaring komt voorzichtig op gang. Voor de late levering heeft men nog geen haast.

Suikermarkt in positiever licht
Over de suikermarkt is de voorman licht positief. Daarvoor zijn meerdere signalen aanwezig. Veel lidstaten in de Europese Unie oogsten dit najaar minder bieten. Deels door droogte en deels door een gekrompen areaal. Een laatste oogstprognose komt op 17,4 miljoen ton suiker, waar dat 1 jaar eerder 17,6 miljoen ton was. De Europese Unie scoort zo 2 tekortjaren op rij en stevent op een derde af.

De Lugt verwacht in 2020 een verdere Europese areaalafname. "Vooral in Duitsland en Frankrijk stoppen telers. Het zorgt voor een areaaldaling van 8% tot 10%. Ook de brexit is van invloed. De Britse afnemers hebben zich voor 2020 al ingedekt, maar de suikerleveringen voor marktseizoen 2021-2022 geven nieuwe uitdagingen. In Frankrijk en Duitsland sluiten diverse fabrieken. Eerst zouden dat er 5 zijn, maar dat is nu gestegen naar 9." De productie van Südzucker daalt ook met 700.000 ton. In Duitsland worden fabrieken ontmanteld en Frankrijk kent een afvloeiingsregeling. Al deze faciliteiten komen niet meer terug. Het is de tweede Europese sanering, na een financieel ondersteunde sanering in 2006-2007.

Bietenteelt opwaarderen
Voor teeltjaar 2020 heeft Suiker Unie de toewijzing verhoogd naar 105%. Ook cichoreiverwerker Sensus, met een areaal van 4.000 hectare, heeft nog ruimte. Overstappers zijn er weinig. Cichorei biedt niet het extensieve karakter dat de bietenteelt had, maar is een specialisme. Voor dit seizoen wordt een bietenprijs verwacht die ongeveer gelijk ligt aan vorig seizoen. Cosun doet onderzoek naar het opwaarderen van de teelt. Bijvoorbeeld door eiwit uit bietenblad te winnen en reststromen vergisten tot groen gas. Het is een langetermijnvisie "Een prijs van €60 per ton realiseer je niet zomaar, dat kost tijd", zegt De Lugt nuchter.