Beschikbaarheid pootgoed dicteert contracteren

Meer dan ooit is er een discussie omtrent de vastprijscontracten voor de fritesaardappelen. De eerste contracten voor levering af land zijn recent verschenen. Deze herbergen een significante prijsverhoging, maar trekt dit telers over de streep en zorgt het voor een areaaltoename?

Pootgoedvoorziening
Naast de contractprijzen en kleine lettertjes, waar het voor het komende seizoen veel over gaat, is er het hoofdstuk pootgoed. Geen contract, geen pootgoed, zo klinkt het. De telers die wel vrij pootgoed kunnen aankopen, krijgen forse prijsstijgingen gepresenteerd (zowel voor de vroege als late rassen).

Ook wordt door insiders genoemd dat Nederlandse verwerkers, met de 3-jarige contracten met de pootgoedhandelshuizen, in het voordeel zijn ten opzichte van Belgische concurrenten. De 1-jarige afspraken van de Belgen bieden weliswaar flexibiliteit, maar deze komen op een tweede plaats (na de vaste afspraken).

Beschikbaarheid bepaalt areaal
Vooral de vroege rassen kampen met tekorten (tot 40%). Deels wordt dit opgevuld door een fijne maatsortering. Bovenmaat snijden wordt echter bemoeilijkt, omdat veel 50 millimeter opwaarts als consumptie verkocht is. De hogere consumptieprijzen hebben dit aantrekkelijk gemaakt. De beschikbaarheid van pootgoed zal het areaal in 2019 dicteren, niet de contractprijzen. Agrico en HZPC lieten in oktober al weten dat het met de beschikbaarheid van populaire fritesrassen voor de hoofdoogst beter is gesteld.

Op de rassenshow van Agrico onderstreepte directeur Jan van Hoogen dit ook. Hij noemt de beschikbaarheid voor velen teleurstellend. Naar eigen zeggen worden de beschikbare volumes zo goed mogelijk verdeeld. Voor de hoofdrassen schat Agrico in dat er 5% tot 10% minder is geoogst. HZPC schat in dat er van de rassen Innovator en Ivory Russet 15% minder is. Daarnaast is er de lagere kwaliteit. Dit geldt echter vooral voor de hogere klassen, waardoor de problemen hiervan pas later worden gemerkt door consumptietelers.

Duurder pootgoed
"Voor pootgoed worden onfatsoenlijk hoge bedragen betaald", zegt Van Hoogen. De 3-jarige contracten krijgen bij het handelshuis voorrang op de andere afspraken. De meerjarige contracten kennen niet altijd een vastgelegde uitbetalingsprijs, waardoor ook hier de prijzen stijgen. De contractprijzen voor de consumptieteler moeten daarom wel plussen om duurder pootgoed te compenseren.

Het is niet voor het eerst dat de sector met tekorten in uitgangsmateriaal te maken krijgt. Na het bijzondere groeiseizoen van 2016 heerste er een tekort aan populaire fritesrassen. De veelbesproken groeischeurnorm werd verruimd, meer partijen werden gesneden en meer alternatieve rassen werden uitgepoot.

Areaaltoename
Het tekort was toen echter (zo’n 10%) veel kleiner dan nu. Desondanks steeg het consumptieareaal in 2017 met bijna 3.000 hectare, zo laten de cijfers van het CBS zien. Dit jaar kwam daar (volgens voorlopige cijfers) weinig bij. Het gaat om een stijging van 136 hectare tot 76.440 hectare consumptieaardappelen.

Het Europese areaal kan waarschijnlijk alleen in Noord-Frankrijk nog significant toenemen, maar de beschikbaarheid van pootgoed laat dat waarschijnlijk niet toe.