Europese verwerkers hamsteren aardappelen

Helemaal goed je vinger achter de situatie krijgen is niet eenvoudig. De opbrengsten zijn in de EU-4 niet slecht maar wel zeer heterogeen. Dat is ook terug te zien in de opbrengstcijfers dit jaar, die van krap 20 tot ruim 70 ton per hectare lopen. Dat heeft veel te maken met de pootdatum én de hoeveelheid neerslag die in het seizoen viel.

Probleempartijen
Feit is dat daardoor meer probleempartijen in circulatie zijn dan teler en verwerker lief is. Een groot deel daarvan heeft al een plek gekregen of dat gebeurt in de resterende weken dit jaar. Soms gaan partijen aardappelen spontaan de verkeerde kant op. Een niet goed gelukte MH-bespuiting of knollen die plots gaan rotten. Waar het exact aan ligt, daarover verschillende de meningen.

Tot slot is er een tegenvallende afzet van eindproduct, al laten verwerkers niet het achterste van hun tong zien. Het hele gek is er dan misschien af, slecht mag je het volume zeker niet noemen. Tot en met de zomer hebben Europese bedrijven prima tonnen kunnen afzetten op de wereldmarkt.

Vijfde meer afgeleverd
De Belgische aardappelorganisaties hebben half november een voorraadpeiling gedaan on 200 telers. Daaruit kwam naar voren dat ruim een vijfde meer contractaardappelen zijn afgeleverd dan gemiddeld is over vijf jaar. Wel werden beduidend minder vrije aardappelen afgeleverd. Het gaat hierbij vanzelfsprekend om aflandlevering en vanuit de korte bewaring. In totaal lag op 15 november 3,27 miljoen ton in voorraad, wat 2% meer dan het meerjarig gemiddelde is. Deels door een hogere opbrengst en deels door een tragere afzet.

We mogen aannemen dat op deze datum nagenoeg alle Belgische aardappelen gerooid waren, al werd zelfs ten tijde van de Interpom nog gerooid in West-Vlaanderen! Het gaat hierbij om de laatste honderden hectares, die pas in augustus geplant zijn soms.

Kwart meer vrij in voorraad
In de voorbije maand hebben de Belgische verwerkers vooral gecontracteerde tonnen opgehaald, waardoor de vrije voorraad een kwart groter is dan normaal. Naar verwachting zit hier ook nog een aandeel van mindere kwaliteit bij, die bewust is gemeden door afnemers. Het definitieve volume kan dus afwijken. Op zich bijzonder, want met een wekenlange Belgapom-notering van €12,50 is het prijstechnisch interessanter dan contracten afwerken, zo zou je zeggen. In werkelijkheid zijn er voor deze prijs nauwelijks écht vrije aardappelen verhandeld. Die waren zelfs voor €15 amper te koop.

Kijkend naar de volumes dan speelt dus vooral een grotere oogst mee in België. De aardappelorganisaties ramen de totale oogst op 4,55 miljoen ton. Iets minder dan vorig jaar werd gerooid, maar wel 4% meer dan het vijfjarig gemiddelde.

Meer in Nederlandse opslag
Op diezelfde datum (15 november) heeft ook VTA onder hun leden in Nederland een eerste inventarisatieronde gehouden. Daaruit bleek dat toen 10% was afgeleverd en van het totale volume 40% vrij te verkopen was (36% van de totale oogst). In absolute tonnen werd bijna een vijfde minder afgeleverd dan vorig jaar het geval was. Precies het tegenovergestelde van België dus.

In Nederland kunnen we dit goed toetsen aan de hand van de maandelijkse verwerkingscijfers. Een hogere voorraad ligt in lijn met wat de Vavi rapporteert. Zo werd in augustus 5% en in september 1,2% minder verwerkt ten opzichte van een jaar eerder. Ook eerder in de zomer liep de verwerking al achter. CBS rapporteerde deze herfst een hectare-opbrengst van 46,2 ton per hectare, maar de VTA-telers komen niet verder dan 43,6 ton. Eerder lagen de proefrooicijfers nog wel op die lijn. Onze zuiderburen doen het met gemiddeld 44,69 ton/ha iets beter.

Recordopbrengst EU-4
Ook de NEPG heeft zijn cijfers over oogst 2024 bekend gemaakt in de EU-4. Zij schatten in dat de landen gezamenlijk 24,75 miljoen ton aardappelen hebben geoogst dit jaar. Dat is een plus van 7,7% op vorig jaar en 9% meer dan het vijfjarig gemiddelde. Voor Nederland rekent NEPG overigens met een iets kleinere 3,37 miljoen ton. Ook voor België zit het met 4,45 miljoen ton net onder de prognose van het land zelf.

Niet eerder werden in Noordwest-Europa zoveel consumptieaardappelen geoogst als in 2024. Het oude record stamt uit 2017, toen 23,53 miljoen ton achter de planken kwam. De toename in opbrengst is volledig toe te rekenen aan het fors gestegen areaal – met 7,2% tot 557.297 hectare – en niet een gunstig groeiseizoen. De hectare-opbrengst komt uit op 44,4 ton. Dat is nipt meer dan het vijfjarig gemiddelde. In de meeste Europese landen, zeker waar de teelt intensief is, zie je dat de langetermijntrend een dalende opbrengst per hectare laat zien. Die wordt alleen opgevangen door het alsmaar groeiend areaal.

Lees meer over de grenzen van de aardappelteelt in deze analyse.