Wel aardappelprijzen noteren, maar geen markt

Zo worden er in Duitsland (REKA), België (Belgapom en Viaverda) en Frankrijk (RNM) al weken voor de bulkfritesrassen als Fontane €12,50 op het bord gezet. In Nederland is er nog geen duidelijk beeld aan de hand van noteringen te geven. De huidige situatie is bijzonder. Verwerkers hoeven nog niet echt actief de markt op, aangezien er vanwege de oogst en de stroom af land aardappelen voldoende aanbod is. Zou je actief willen kopen, dan zijn er niet veel aardappelen beschikbaar. Het gevolg is dat er nauwelijks transacties zijn en noteringen die dus op lucht lijken gebaseerd.

Zoektocht naar vrije aardappelen
In de markt, maar niet zichtbaar in de noteringen, worden na lang afstruinen Fontane gekocht voor €14 à € 15 per 100 kilo. Hetzelfde geldt voor Innovator, die nu al ook vanuit Zwitserland worden gevraagd. Voor een vrije bewaarbare partij van goede kwaliteit Innovator, maar ook Fontane - afhankelijk waar ze moeten worden geladen - wordt tot €20 per 100 kilo betaald. Eén en ander is wel terug te zien in de REKA notering waar voor Innovator €20 op het bord wordt gezet.

Te weinig vrije aardappelen
Het gebrek aan vrij te verhandelen aardappelen gaat de aardappelmarkt steeds meer opbreken. Juist ook dit groeiseizoen vallen in grote delen van Nederland en België (15% onder meerjarig gemiddelde) de hectare opbrengsten niet mee, waardoor je meer stemming in het prijsverloop zou mogen verwachten. Telers die te maken hebben met een tegenvallende oogst, komen eerst de contractafspraken na en hebben vervolgens niks vrij te verkopen. Een potentiële koper, anders dan de vaste afnemer, zien amper beschikbare partijen. Als er nauwelijks wat te koop is, worden er geen zaken gedaan en komt er ook geen prijs in de vrije markt bovendrijven. Daardoor blijven noteringen waarop de aardappelen aan de verwerkers worden meegeleverd, zoals - die van de Fontane - tot in lengte van weken op €12,50 staan.

Groot verschil binnen EU-4
Het lijkt dan ook of er een parallelmarkt aan het ontstaan is naast de fritesaardappelstromen. Alles wat niet naar verwerkers gaat, ligt minimaal 20% hoger in prijs. Dat het dan gaat om kleine hoeveelheden doet niets af aan deze referentiepunten. Wat ook merkbaar is, zijn boeren die koper zijn van aardappelen om hun schuren vol te krijgen. En juist dan merken ze dat er niks te koop is. Er ontstaat voor verwerkers daarmee een bijzondere situatie. Nederland en België hebben (te) weinig aardappelen en door de hoge contractvolumes vaak weinig of geen vrije aardappelen. Daar waar vrije aardappelen te koop zijn, is dat in Duitsland en Frankrijk. Daar zijn wel (over) kilo's beschikbaar. Aangezien de markt daar flauw is gestemd, geven telers die tegen noteringsprijzen mee.

Telers aan zet
In veel gevallen wordt er met de vinger naar de verwerkers gewezen, maar het zijn uiteindelijk mede de telers zelf die voor de verkoop van de producten en daarmee een goede prijszetting (lees: noteringen) moeten zorgen. Het lijkt er op dat naarmate de contractprijs grote sprongen maakt, de teler het wel prima vindt. Alsof wat er in de dagmarkt gebeurt, niet van veel belang meer is. Al snel worden de jaren vergeten dat het prijstechnisch weinig voorstelde, in de veronderstelling dat deze jaren tot het verleden behoren.

Zonder een al te negatieve insteek, kan bij een verder uitbreidend areaal in de EU-4 landen, aangevuld met Polen, en een normaal groeiseizoen, aangevuld met een wat aftoppende fritesafzet (wordt gesuggereerd in de branche), de markt een heel ander gezicht laten zien. Wat het effect dan is op de ontwikkeling van de contractprijzen, laat zich raden. In een dergelijke marktsituatie gaat er direct weer een roep zijn naar een betere marktwerking. Of die dan (terug)komt, is de vraag.