Week van de waarheid voor restant pootseizoen

Aardappeltelers moeten dit voorjaar (en inmiddels zomer) een combinatie bezitten van engelengeduld, rasoptimisme en een enorm doorzettingsvermogen. De stemming is, begrijpelijkerwijs, bij veel akkerbouwers en loonwerkers simpelweg slecht. Op de spaarzame droge momenten is het alle hens aan dek om te poten en zaaien. Aardappelen, maar ook suikerbieten en maïs moeten nog gezaaid worden. In het zuiden van Nederland en grote delen van België moet nog het meeste werk gebeuren. Ook zijn er aardappelpercelen of delen daarvan die worden overgepoot omdat ze zijn verzopen of omdat het pootgoed opkomstproblemen heeft.

Vijfde nog te poten
Eind vorige week moest volgens cijfers van Aviko Potato nog bijna 20% van de consumptieaardappelen in Nederland gepoot worden bij hun telers. Dat areaal ligt hoofdzakelijk in Limburg, Noord-Brabant en Zeeland. In Noord- en Midden-Nederland gaat het om een kleiner areaal dat niet in de grond zit. Daar is vooral het aanfrezen en aanaarden een uitdaging. De grootste pijn zit in België, waar nog zeker 40% moest worden gepoot voor dit weekend. Viaverda (voorheen PCA) sprak begin vorige week zelfs over 50% van het aardappelareaal dat niet in de grond zat. In Wallonië is het poten verder gevorderd dan in Vlaanderen, maar ook daar rijden de grote telers nog. Belgische aardappeltelers hebben nog zeker twee weken werk met poten.

Topdrukte in het zuiden. Eindelijk is het droog genoeg geworden om het voorjaarswerk te hervatten de suikerbieten zijn ok gezaaid op 7 juni. Nu dag en nacht rijden om de aardappels en mais er zo snel mogelijk nog in te krijgen. pic.twitter.com/JTaWJRLy3G

— twan vd heijden ツ (@gerritgaatjes) June 9, 2024

Opvallend is dat bij onze zuiderburen op veel plekken in mei minder water viel dan in Nederland – al is het maandtotaal regionaal ook opgelopen tot 240 millimeter – maar toch is de voortgang in het land miniem geweest. Herhaaldelijke regenbuien hebben ervoor gezorgd dat velden onbegaanbaar bleven. In Frankrijk zitten inmiddels bijna alle aardappelen in de grond. In Duitsland moet tot afgelopen weekend naar schatting nog een kleine 10% gepoot worden. Voor de percelen in Zuid-Duitsland is die kans inmiddels wel verkeken na de overstromingen.

Voor alles 'n 1e keer. En dat lukt voor #oogst24 vaker in de agrarische hoek. Begonnen met eigen pootgoed op 5 juni... dat had ik me iets anders voorgesteld. Maar als ik zie hoe 't her en der gesteld is met de aardappelen klaag ik niet. Onderin nog nat op de #akker #zachtegrond pic.twitter.com/Uc7s662EVz

— Ivo Haartsen (@ih83_zvl) June 5, 2024

Regenfront
Tijdens het eerste juniweekend is soms dag en nacht doorgereden om maar zoveel mogelijk te poten. Ondanks deze krachtsinspanning moet richting half juni nog altijd een significant areaal gepoot worden in de eerder beschreven gebieden. De huidige weersverwachting voor deze week biedt in Nederland weinig kansen om het werk kan hervatten. Grote delen van het land, met uitzondering van het uiterste zuiden, krijgen vandaag al aardig wat neerslag voor de kiezen.

Verder naar het zuiden is het droger, met slechts een kleine regenbui. Daar hebben akkerbouwers nog een kleine week de kans om zoveel mogelijk in de grond te krijgen. Wel blijft het relatief koud voor de tijd van het jaar. Toch ontwikkelen de (aardappel)gewassen die wel in de grond zitten zich momenteel in een rap tempo. Dat levert weer de nodige hoofdbrekens op omdat het op zijn zachtst gezegd een uitdaging is om de gewassen goed te beschermen tegen ziektes als phytophthora.

3 ha perceel van 8 ha overplanten. Gelijk aanfrezen, want de rest komt boven. pic.twitter.com/tXuqafJniG

— Jaap Vos (@langepacht) June 6, 2024

Pootgoedkwaliteit
De percelen die recent gepoot zijn hebben te kampen met een slechte structuur en natte grond. "Het was al geen tien, maar nu is het eerder een vijfje", merkt een teler op. Duidelijk is dat deze gewassen – afgezien van hun late pootdatum – geen topopbrengst gaan leveren. Om over het komend oogstrisico nog maar te zwijgen. Ook worden veel meldingen gemaakt van slechte kwaliteit pootgoed. Zowel van wat al in de grond zit als wat nog in de schuur staat. Veel pootgoed is weken geleden al gesneden en zit inmiddels geruime tijd in de kist of kipper. Kwaliteitsproblemen zijn aan de orde van de dag. Insiders melden dat behoorlijke volumes niet bruikbaar meer zijn. In het veld is het niet altijd beter. Afgezien van problemen met waterschade zijn er versteende knollen en ziektes. Die kunnen zich zeker in gesneden pootgoed snel manifesteren. Lokaal worden delen of hele percelen overgepoot.

Het is inmiddels niet meer de vraag of alle aardappelen gepoot worden maar meer hoeveel er niét gepoot wordt. Simpelweg vanwege de late datum of omdat percelen onbegaanbaar zijn. Dit speelt hoofdzakelijk in België en Nederland. Wie deze week het land niet op kan, moet zeer waarschijnlijk eieren voor zijn geld kiezen, hoe frustrerend dat ook is. Op zo'n laat moment schakelen tussen teelten is veelal niet meer mogelijk. De staart van het huidige verkoopseizoen wordt vanzelfsprekend sterk beïnvloed door deze unieke situatie. Gezien het weerbericht voor de rest van juni houden we waarschijnlijk een koel en nat weertype, met alle gevolgen van dien.

Nieuwe oogst
Ook het nieuwe seizoen begint bijzonder. Eigenlijk een kopie van vorig jaar qua prijsstelling. De start van de oogst is waarschijnlijk vroeger dan gemiddeld, aangezien een klein deel van de vroege aardappelen op tijd is gepoot en zich vlot heeft ontwikkeld. Het is vooral de aansluiting met de percelen daarna waardoor een gat ontstaat. Fabrieken houden zich ogenschijnlijk rustig, maar proberen achter de schermen de problemen zo goed als mogelijk op te vangen. Dat betekent spaarzaam omgaan met de oude oogst, ruim de tijd nemen voor onderhoud aan de lijnen en vakanties, en aardappelen bijkopen waar dat kan. De huidige situatie biedt kansen om je in te dekken op relatief hoge prijsniveaus, maar dan moeten de aardappelen wel eerst groeien.