Een kerstdiner zonder aardappelen in het VK?

Niet alleen de aardappelen zijn schaars deze kerst, datzelfde kan ook gelden voor groentes als broccoli en bloemkool, schrijft de Britse krant The Guardian. Volgens aardappelbedrijven in het VK loopt het allemaal niet zo vaart met hun producten en zijn die gewoon te verkrijgen met kerst. Toch is er wel degelijk wat aan de hand met de Britse aardappeloogst.

4.100 hectare te rooien
Sinds de financiering van overheidsdienst AHDB Potato is gestopt, ontbreken veel concrete cijfers over de aardappelmarkt en -teelt. Volgens overheidsdata is dit jaar 82.000 hectare aardappelen gepoot, een daling van 12% vergeleken met 2022. Insiders denken dat nog ongeveer 5% van die hoeveelheid moet worden gerooid. Dat komt neer op 4.100 hectare, ofwel 184.500 ton, gerekend met een meerjarige opbrengst van 45 ton per hectare. In Noord-Ierland en de Ierse republiek is de situatie nog schrijnender. Daar moet nog een kwart tot een derde geoogst worden.

De kans dat al deze hectares uit de grond komen dit jaar is niet zo groot meer. In november viel gemiddeld een derde meer regen dan gebruikelijk is op het toch al natte eiland, en ook december is nat begonnen. Grote kans dat er volgend voorjaar weer gerooid gaat worden wanneer Engeland te maken krijgt met een typisch zachte Britse winter. In onder andere 2012 en 2019 gebeurde dat eveneens. Zelfs Nederlandse loonbedrijven gingen naar Engeland toe om daar aardappelen te rooien.

Prijs 83% hoger
Ook de prijs reageert op de situatie, al is het lastig om een echt goed beeld te krijgen nu er niet meer op brede schaal wordt genoteerd. Voor Maris Piper, het meest populaire eet- en frituurras, worden begin december prijzen van £330 en £440 per ton betaald, omgerekend €385 tot €514. Dat is een stijging van 83% vergeleken met vorig jaar december. Prijzen voor onder andere Agria liggen in Engeland op een vergelijkbaar niveau, rond €440 per ton.

Voor de kerstdagen zijn het vooral tafelaardappelen die gevraagd worden. Britse aardappelbedrijven halen die voornamelijk uit Frankrijk, al gaat het om relatief kleine volumes. Rassen als Agata en Caesar worden geïmporteerd. Na een slechte oogst in 2012 klopte de Britten ook in Nederland aan, wat de markt destijds een duidelijke boost gaf. In dat jaar werd ruim 200.000 ton geïmporteerd en een jaar later nog eens 36.500 ton. Sinds de Brexit is het ingevoerde volume gedecimeerd. Het schommelt tussen de 4.500 (in 2020) en 7.500 ton (in 2022). Hebben de Britten een aardappeltekort, dan wordt er eerst in Frankrijk gezocht.

Meer aardappelen
Een ander verschil tussen 2012 en 2023 is dat het plaatje in Europa er ook anders uitziet. Destijds werd in de EU-4 19 miljoen ton aardappelen gerooid. Het op een na kleinste volume in de laatste vijftien jaar. Alleen in 2018 lag de oogst nog iets lager. Dit jaar is dat goed 23 miljoen ton. Uiteraard is ook de vraag naar aardappelen in elf jaar tijd flink toegenomen. Juist premiumrassen als Innovator en Agria zijn in heel Europa gevraagd.

Feit is dat de Britse aardappelsector een behoorlijk jasje heeft uitgedaan. Er wordt gerekend met ruim 4 miljoen ton aardappelen voor dit jaar tegenover dik 6 miljoen ton twee jaar geleden. Een combinatie van minder hectares en een tegenvallende opbrengst. Aardappeltelers die volgend jaar willen groeien kunnen dat waarschijnlijk niet eens. In Schotland is een belangrijk deel van de pootgoedoogst 'verongelukt' en ook Nederland zit niet ruim in zijn pootgoedbeschikbaarheid.

Of er op de langere termijn meer vraag komt van de Britse eilanden is volgens insiders maar de vraag. Er gaan wel vrachten aardappelen naartoe, maar dat is mondjesmaat en veelal gesorteerd en opgezakt product. Daarbij komt dat de Britten niet zo'n beste reputatie hebben opgebouwd in ons land. Betalen is nog weleens een dingetje, zo geven exporteurs aan. Wie exportwaardige aardappelen in de schuur heeft zitten kan vertrouwen op meer kopers met meer potentie.