Belgische teler raakt tussen wal en schip

Aardappelorganisatie Belpotato roept aardappeltelers op niet te wachten met contact opnemen met hun afnemers. Dat staat ook in de gedragscode die de organisatie heeft opgesteld. Het is België gebruikelijk om met tonnencontracten te werken. Dit betekent dat een vooraf afgesproken volume geleverd moet worden. Lukt dat niet, dan koopt de afnemer de missende tonnen bij tegen de vrije marktprijs. Telers zitten zo klem met een verzopen oogst aan de ene kant en hoge kosten aan de andere kant.

Westhoek zwaar getroffen
Belpotato schat dat nog tot een kwart van alle fritesaardappelen in België gerooid moet worden. In Wallonië is duidelijk meer gedaan en staat nog tussen de 10% en 15% in het veld. In Vlaanderen is dat nog maximaal 30%, maar lokaal loopt dat verder op. In de streek de Westhoek is de situatie verreweg het slechtst. In dat gebied zit nog zeker de helft in de grond, zo tekende nieuwssite Vilt op bij monde van Guy Depraetere van belangenbehartiger ABS (Algemeen Boerensyndicaat). Op het totale Belgisch aardappelareaal en dat van de EU-4 is het maar een druppel, maar het beïnvloedt wel de stemming én voor de Belgische aardappelverwerkers is het slecht nieuws. Over de grens in Nord-Pas-de-Calais is de situatie niet veel beter en gaan ook veel aardappelen verloren. Het is in het veld vergelijkbaar met rampjaar 1974.

Vlaamse boeren kunnen sinds 2020 gebruikmaken van een brede weersverzekering, maar heel populair is die nog niet. Er zit daarbij nog een addertje onder het gras, zo meldt Belpotato. Sommige polissen vergoeden namelijk geen schade meer die optreedt na 1 november, terwijl juist toen de meeste regen viel. In Poperinge gaat het om 270 millimeter tussen 1 oktober en 12 november en in Ieper 232 millimeter. Maar ook dicht aan de Nederlandse grens in Wortel viel 245 millimeter. Rond Brussel is het een stuk droger. Daar komt de som over anderhalve maand op ruim 100 millimeter.

Kwaliteitsissues
Ondertussen proberen telers te redden wat ze kunnen, maar dat gaat niet zonder slag of stoot. Het resultaat is kapotgereden velden, stukken aan machines, hoogoplopende kosten en bovendien product van een twijfelachtige kwaliteit. Dat geldt overigens ook voor Nederland, waar de situatie op veel plekken vergelijkbaar is. Veel recent gerooide aardappelen beginnen in de bewaring te rotten. "Er hoeft maar één slechte kipper tussen te zitten en de hele partij gaat nat", zo zegt een insider. Het aanbod van deze partijen bij fabrieken valt naar verluidt nog mee, maar het neemt wel toe nu de omstandigheden iedere dag verslechteren. Eind vorige week is er op veel plekken mondjesmaat weer wat gerooid.

Zeker in de Westhoek zijn er percelen bij die het rooien niet meer waard zijn na 24 uur onder water te hebben gestaan. De Belgische minister-president Jan Jambon liet vrijdag 17 november weten dat de watersnood in deze streek hoogstwaarschijnlijk als ramp wordt erkend, waardoor telers een schadebedrag kunnen claimen. Belpotato roept op om de geleden schade goed te documenteren. Een andere mogelijkheid is om een beroep te doen op de gewasschadecommissie. Ook in Wallonië is er een rampenfonds beschikbaar om schades te melden. Er moet dan wel meer dan 30% schade zijn aan de aardappelen.

Stijgende prijzen
In hun eigen communicatie stelt Belpotato dat de situatie (opmerkelijk genoeg) geen impact heeft op de aardappelprijs, omdat de meeste aardappelen op contract worden geteeld. De praktijk bewijst anders. Belgapom noteerde vrijdag €20 per 100 kilo voor Fontane en Challenger. Een plus van €5 vergeleken met de week ervoor. In drie weken tijd is de Belgische aardappelprijs inmiddels verdubbeld. In Frankrijk steeg de RNM-notering van €12 naar €15. Ook de Duitse Reka-prijs voor Fontane hield afgelopen week vast aan €20. Het wordt interessant waar PotatoNL maandagmiddag mee gaat komen. De DCA PAT-Index meldt voor vandaag, maandag 20 november, een transactie van €20 voor Fontane geleverd uit de schuur, terwijl afgelopen week nog aanhoudend €15 werd betaald.

De markt is daarmee wel degelijk in beweging. Ook het perspectief voor de langere termijn is positief. Woensdag 15 november brak de aardappeltermijnmarkt door de grens van €30 heen voor het aprilcontract. Vrijdag gebeurde dat opnieuw met een slotkoers van €30,60.