Pootgoedareaal 2024 is een lastige legpuzzel

Het afgelopen seizoen kelderde het pootgoedareaal zowel landelijk als Europees aanzienlijk. In Nederland daalde het areaal tot 38.776 hectare, het laagste sinds seizoen 2014/15 (NAK). De belangrijkste reden voor de inkrimping is de geringere winstgevendheid ten opzichte van de fritesaardappelen. Daarnaast zijn ook de intensieve arbeid en het steeds mager wordende gewasbeschermingsmiddelenpakket van invloed op de krimp. De verkoopprijzen van pootgoed zijn weliswaar wat gestegen voor dit seizoen, maar het is een feit dat de opbrengst dit jaar ondergemiddeld ligt. De winstgevendheid van de pootgoedteelt blijft daardoor behoorlijk onder druk staan.

Grotere focus op frites
Gezien de winstgevendheid ligt het voor de hand dat het pootgoedareaal de dalende trend doorzet. Dat terwijl de vraag naar consumptie- en dan met name fritesaardappelen juist is toegenomen de laatste jaren. Aan de afzetmogelijkheden ligt het dan ook niet. De honger naar frites moet worden gestild en dat komt terug bij de areaalplanning voor 2024. Het aandeel van fritesrassen neemt toe op het totaal en zeker ten opzichte van andere rassen, die bijvoorbeeld geschikt zijn voor overzeese export.

Pootgoedhandelshuizen gaven al eerder aan dat de overzeese export dit jaar wat stroever verloopt dan we gewend zijn de laatste jaren. Met name Afrikaanse landen lijken minder af te nemen. Reden hiervoor zijn de mindere betalingsmogelijkheden maar ook politieke omstandigheden. Niet voor niets dat handelshuizen wat minderen in de rassen die bestemd zijn voor overzeese export.

De laatste jaren stonden de fritesrassen bij de pootgoedteler gemiddeld wat onder druk wat prijs betreft. Andere rassen met bestemming over zee, leverden per kilo meer saldo op dan die bestemd voor de fritesindustrie. Daarnaast vallen de tonnen in de pootgoedmaat van enkele fritesrassen soms tegen, zoals Agria bijvoorbeeld. Het is daarom logisch dat de pootgoedteler niet zomaar overstapt naar meer fritesrassen. Wat betreft de kiloprijs kan daar wel verandering in komen gelet op de grote vraag vanuit de fritesindustrie. Zo zijn er afspraken gemaakt met de fritesindustrie over de verhoging van de pootgoedprijzen voor oogst 2023. 

Y-virus zorgt voor hoofdbrekens
Om het areaal van 2024 rond te maken moet er wel voldoende gezond uitgangsmateriaal zijn en dat valt tot op heden niet mee bij diverse rassen. De hoge bladluisdruk van het afgelopen seizoen heeft tot veel Y-virusoverdracht gezorgd en dat is terug te zien in de nacontrole van de NAK. Het verlagingspercentage ligt momenteel boven de 35%. Hiervan zijn relatief veel jonge, hoogwaardige jaargangen verlaagd naar lagere klassen die eigenlijk nog enkele jaren vermeerderd moesten worden voor zij afgezet werden. Daardoor moet de teler overgaan tot andere rassen uitzetten of overgaan tot aankopen. En een partij met veel virus uitpoten brengt veel risico met zich mee en kan het jaar daarop weer een bron van infecties zijn. Telers willen zich niet weer verslikken als de bladluisdruk aan het begin van het seizoen hoog is.

Het kiezen van andere jaargangen en van het ene ras wat meer of minder zetten, gaat niet overal even gemakkelijk. Van rassen die behoorlijk vatbaar zijn voor het Y-virus vallen de verlagingscijfers niet mee. Zelfs zo tegen dat er eigenlijk onvoldoende hoge klassen beschikbaar zijn om aan de oorspronkelijke planning te voldoen. Dat zorgt voor hoofdbrekens bij zowel de teler als de handelshuizen. In zulke gevallen moet er dan genoegen worden genomen met minder gezond uitgangsmateriaal, oftewel een risico dat niet enkel effect heeft op oogst 2024 maar ook op de jaren erna.