Aardappelen in de VS zijn het rooien niet meer waard

Dat oogstjaar 2023 de grootste aardappelopbrengst in vijf jaar tijd op ging leveren was in de VS al langer duidelijk. In de twee grote aardappelstaten Washington en Idaho wordt gesproken over een all-time record. De impact daarvan op de aardappelmarkt én op telers is groot.

Ruim half miljoen ton hangt boven de markt
Volgens Dale Lathim, voorzitter van de organisatie Potato Growers of Washington, hangt in Idaho 10 tot 13 miljoen centenaar aan aardappelen boven de markt die geen afnemer hebben. Omgerekend praat je over een volume van 450.500 tot 590.000 ton. We kennen Amerikaanse telers vooral als bedrijven die alles contracteren, maar dat is niet helemaal waar. Een zogenaamde flex pile van 300.000 ton is in Idaho gebruikelijk. Die vinden bijna altijd wel een baasje, al is het tegen een andere prijs dan waar de contractaardappelen op worden afgerekend.

Draconische maatregelen
Vanuit Europees perspectief gezien zijn de Amerikaanse prijzen zo slecht nog niet. Die van Russets ligt gemiddeld op €18,76 per 100 kilo. Voor de telers is dat te weinig. Zij nemen het draconische besluit om ze dan maar niet meer te rooien, omdat de vrije marktprijs naar verwachting nog veel verder onder druk komt te staan. Volgens Lathim gebeurt dat in de teeltgebieden in Columbia Basin (Washington staat), in Idaho en het Canadese Alberta. Ook in Manitoba kiezen telers en verwerkers ervoor om dan maar niet alle aardappelen te oogsten. Het gaat om duizenden hectares.

Het rooien van de aardappelen loopt op zijn laatste benen in de VS en Canada. Telers zitten met hun hoofd deels al bij volgend seizoen. Eén verwerker heeft volgens Lathim al aangekondigd zijn contractvolume volgend jaar met 10% in te krimpen. Fabrieken doen er alles aan om de grote hoeveelheid aardappelen weg te werken, maar een deel van de oude oogst wordt over het seizoen heen naar 2024/25 getild. Dat heeft weer impact op het volgend seizoen.

De Grower Return Index (GRI) voor Russet-telers in Idaho staat eind oktober op $8 per cwt, omgerekend €16,67 per 100 kilo. Dat is ruim 50% minder dan een jaar geleden. De GRI toont wat akkerbouwers overhouden aan hun aardappelen.

Wisselkoersen
De sector breekt nu het hoofd over wat te doen met al die extra aardappelen. De verwerkende industrie probeert ongetwijfeld op de binnenlandse markt en in de export posities over te nemen die de Europese verwerkers de laatste jaren hebben ingenomen. In hoeverre dat succesvol is hangt grotendeels samen met de productprijs, wat weer deels afhankelijk is van de dollar/euro-wisselkoers. Afgelopen zomer stond de euro nog behoorlijk sterk ten opzichte van de dollar maar inmiddels is dat anders. Analisten verwachten dat dit jaar beide valuta nog op hetzelfde waardeniveau komen te staan. Een zwakke euro is positief voor de Europese exporteurs, die ook over voldoende product beschikken. Bovendien zit er nog wel wat onderhandelingsruimte in de fritesprijzen, die recordhoog zijn.

Het grootste volume aan aardappelen betreft fritesaardappelen, maar ook van tafel-Russets zijn er meer dan genoeg. Naar verwachting exporteert de VS dit jaar 4,08 miljoen ton tafelaardappelen. Dat is 376.00 ton meer dan vorig jaar. De Amerikaanse exporteurs hebben vooral goede hoop op de Mexicaanse markt, die de invoer van Amerikaans product heeft versoepeld. Ook wordt geprobeerd om consumenten meer aardappelen te laten eten en supermarkten grotere verpakkingen aan te bieden. Zo stapt supermarktketen Walmart over naar zakken van 18 kilo onder druk van de United Potato Growers of Canada.