Realiteit in de markt gaat hard binnenkomen

De roze wolk van nog geen zes weken geleden, toen marktprijzen van rond het €40-niveau haast als gewoon werden ervaren, is inmiddels verkleurd tot een grijze wolk. Het voorlopig dieptepunt is de Belgapom-notering van vrijdag 22 september met voor zowel vroege fritesgeschikte aardappelen als nu ook voor het eerst dit seizoen Fontane op €10 per 100 kilo. De stemming werd logischerwijs als flauw betitteld.

Dat een aardappelmarkt zo snel kan keren is geen nieuwe situatie en zeker bekend voor de insider die al wat langer meeloopt. Maar tot voorkort werd daar door menigeen in de sector absoluut geen rekening mee gehouden, zeker niet in de extreme mate waarmee dat nu het geval is.

Niet alles ligt vast
Telers met leveringscontracten keken tot voor kort met een chagrijnige blik naar de markt, het zou toch niet zo zijn dat de aardappelmarkt zich zou gaan bewegen tussen het €30- en €45-niveau? Vandaag de dag zijn de vooruitzichten voor de komende maanden compleet anders en zullen de leveringscontracten zorgen voor een goede financiële basis van een hectare aardappelen. In die zin komt de waarheid met betrekking tot de prijsvorming van de markt nog niet eens zo hard binnen bij de telers.

Feit is wel dat uiteindelijk toch een deel van het saldo per hectare wordt bepaald door wat de vrije markt doet. Of via meeleverkilo's of via het deel vrij te verhandelen aardappelen. Ook de teler die deelneemt in een aardappelpool kan weleens een teleurstelling tegemoet gaan zien. Los van het onderdeel oogstrisico waardoor er nog enige spanning kan ontstaat blijkt uit voorgaande seizoenen dat er qua prijsvorming voorlopig weinig positiefs verwacht hoeft te worden. Gedurende het bewaarseizoen is het in jaren met een prijstechnisch valse start (zoals dit seizoen) lastig om voor de jaarwisseling een herstel te laten zien.

In alle opzichten kan seizoen 2023/24 weleens als een sleuteljaar de boeken in gaan, indien de aardappelmarkt meer volgend gaat zijn op de enorm explosief gegroeide wereldwijde fritesafzet en de daaraan gekoppelde dito fritesprijs. En binden de fritesverwerkers de telers verder aan zich om toch maar vroegtijdig over voldoende grondstof te beschikken? Of valt de markt terug in het oude nog altijd bestaande patroon waarbij als er iets te veel aardappelen blijken te zijn gegroeid in de EU-4 landen er geen markt is en prijzen van tweede soort en zetmeel in beeld komen.

In basis is er de wens tot enige sturing zodat alle partijen in de keten tevreden kunnen zijn. Er wordt immers voldoende verdiend met de verkoop van eindproduct. Lastig dilemma, want door het verder uithollen van het marktmechanisme de laatste jaren zullen de prijsschommelingen juist extremer worden (afgelopen maanden zijn daar het bewijs van) waarbij het steeds uitdagender (in financiële zin) wordt om door een seizoen te komen. Ergens zal 'iemand' de rekening (lees: risico) moeten betalen.