Vrije aardappelteler weet het even niet meer

Op de fysieke aardappelmarkt wordt het echter stiller en stiller. De oogst van 2023 was begonnen op recordhoge prijsniveaus van €50 af land. Hoe anders is dat op dit moment. Belgapom noteerde vandaag (15 september) €12,50, wat weer een stap omlaag is, met een stemming flauw.

Daarmee zakt voor het eerst dit seizoen de notering onder de prijs van de contracten. Na het late voorjaar en een droge maand juni had niemand dit voor mogelijk gehouden, maar nu de markt 180 graden gedraaid is liggen de kaarten er anders bij. De late start van de oogst heeft gezorgd voor een bulldozereffect. De aflandoogst die normaal in vier maanden wordt weggewerkt, moet nu in drie maanden verwerkt worden. Daarnaast hebben de meeste verwerkers veel contracten afgesloten, waardoor er geen ruimte is voor extra (vrije) aardappelen.

De notering van Belgapom is enkel een indicatie, daar aardappelen voor verkopen is nog een hele uitdaging. Verwerkers en handel zijn niet aan de markt en werken eerst hun contractaardappelen weg. Meelever kilo's moeten geprijsd worden, daarvoor wordt de notering gebruikt.

Sentiment slaat om
Dat de stemming zo om zou slaan heeft te maken met verschillende factoren. Ten eerste de late start van het oogstseizoen. Ten tweede de grote dekking in contracten van de verwerkers. Ten derde is de steile groeicurve die verschillende proefrooiingen laten zien voor een belangrijk deel debet aan deze negatieve markt.

Ook uit de laatste proefrooiingen blijkt dat er in de EU-4 een bovengemiddelde oogst zal komen. De groeizame maanden juli en augustus hebben gezorgd voor een enorme inhaalslag. En daarmee stevent de oogst af op een volume die voor menig verwerker werkzaam is. Tel daarbij op dat er veel kwaliteitsproblemen zijn in aardappelen als phytophthora, hol en rot. Dit zal op korte termijn zorgen voor dwingend aanbod, waardoor verwerkers (naar verwachting) tot februari weinig aan de markt zullen zijn.

Hoge verwachtingen
Een aantal telerorganisaties melden dat er inderdaad een grote aardappeloogst zit aan te komen (het areaal is gegroeid en de opbrengst lijkt boven het vijfjarig gemiddelde uit te komen), maar dat door de uitbreiding van de verwerkingscapaciteit dit geen enkel probleem hoeft te zijn.

Daarmee wordt een verwachting geschapen dat er een veilige bodem in de markt ligt. Maar klopt die verwachting wel? De verwerkingscapaciteit mag er dan wel zijn, de fritesafzet zal dan wel in gelijke tred mee moeten lopen. De laatste maanden komen er wat signalen dat in de afzet van het eindproduct zich wat haarscheurtjes laten zien. En dat maakt verwerkers ook voorzichtig om voor de lange termijn aardappels te kopen.

Voor nu is het belangrijkste dat de achterstand in de markt weggewerkt gaat worden en dat er weer lucht komt. Een ander belangrijke factor is dat veel telers risico gaan nemen met de oogst. Door het langer groen laten staan en later beginnen met oogsten, zal het oogstrisico substantieel toenemen. En daarmee is dus nog niet gezegd dat al die kilo's die nu nog in de grond zitten ook daadwerkelijk bij een eindbaas zullen komen.