Regen komt voor Poolse aardappelen te laat

Het probleem van de Poolse aardappelteelt heeft twee gezichten. Enerzijds is er het areaal, dat als een baksteen zakt. Officiële cijfers komen voor 2023 op een krappe 200.000 hectare. De sector zit al zo'n vijf jaar in een vicieuze cirkel waarbij de opbrengst en het rendement van de teelt onder druk staan. De hobbymatige aardappelteelt en teelt van tafel- of zetmeelaardappelen krimpen allemaal. Dat is goed zichtbaar in de cijfers.

Grote teler stopt
Ook de teelt van industrieaardappelen blijft niet gevrijwaard. Telers van frites- en chipsaardappelen hebben moeite om een goed saldo te behalen bij lage contractprijzen en hoge teeltkosten. Zeker wanneer de aardappelopbrengst ook nog eens tegenvalt, kan dat verlies niet in de vrije markt worden gecompenseerd. Opvallend – en uniek in Europa – is dat het juist de grote akkerbouwers zijn die minderen of in het geheel stoppen met de teelt. Dat staat haaks op de trend in West-Europa, waar juist de grote professionele telers overblijven en de kleinere bedrijven stoppen.

Eerder deze zomer ging het Poolse statistiekbureau GUS nog uit van een gemiddelde opbrengst van 30 ton per hectare. Inmiddels is die schatting licht naar beneden bijgesteld, waardoor de totale oogst op een krappe zes miljoen ton uitkomt. Dat is iets minder dan vorig jaar werd gerooid en in theorie de kleinste opbrengst in tien jaar tijd.

In vergelijking tot West-Europa kon op de meeste plekken in Polen wel in april gepoot worden. Het bleef vervolgens lang nat en koud, wat de groei geremd heeft. Een heet en droog weertype volgde, net als elders in Europa. De verschillen tussen gewassen zijn groot. Vooral waar niet beregend kan worden. Naar schatting kan slechts 10% van het areaal kan worden beregend.

Regen brengt verlichting
Door recente neerslag is het alleen in Centraal-Polen nog echt droog te noemen. Met name het zuiden en zuidoosten kregen flink wat neerslag voor de kiezen. Dat zorgt weer voor een hoge ziektedruk en kans op doorwas. Een groot probleem is het lage knolaantal en dat kan ook de afgelopen regenperiode niet veranderen. De verwachting is daarom dat de neerslag niet voor een omslag in de aardappelproductie zorgt.

Het prijsniveau voor tafelaardappelen begon het seizoen op recordhoogte na een lege oude markt en krappe beschikbaarheid. Begin augustus is dat prijsniveau inmiddels gehalveerd door een groter aanbod maar, historisch gezien nog steeds relatief hoog. Het gemiddeld prijsniveau ligt op €36 per 100 kilo. Dat is een verdubbeling ten opzichte van vorig jaar en 8% meer dan het oude prijsrecord uit 2019.

Verwerkers
Aardappelverwerkers in Polen, zoals McCain, Farm Frites/Aviko en Fritar, hebben hun contractprijzen voor dit seizoen behoorlijk verhoogd. Daarbij moeten ze ook een concurrentiestrijd leveren met chipsproducenten die eveneens op zoek zijn naar meer grondstof. Vooral PepsiCo, die vorige maand een nieuwe fabriek in Zuidwest-Polen opstartte. Ook de fabrieken hebben met een potentieel aardappeltekort te kampen dat de verwerkingscapaciteit kan limiteren.