Aardappelprijs 2023/24 start op recordhoogte

De Europese markt maakt momenteel de omschakeling van geïmporteerde aardappelen uit Egypte, Israël en Cyprus naar lokale producten uit bijvoorbeeld Spanje, Frankrijk en Duitsland. Er zijn nog wel aardappelen uit het Middellandse zeegebied verkrijgbaar, maar ook daar moet grof voor worden betaald. Een omschakeling met hindernissen tussen de oude en nieuwe oogst zorgt ervoor dat de komende periode gerekend kan worden op een bijzonder vaste markt.

Prijzen tot €110
Overal in Europa is het beeld vergelijkbaar. Ieder land en teeltgebied heeft zijn eigen verhaal waardoor de opbrengsten tegenvallen en de vraag groter is dan het aanbod. In het noordwesten van Europa kon vroeg gepoot worden, waardoor de primeuraardappelen niet veel later zijn dan gemiddeld. Het is vooral de aansluiting later deze zomer die zorgen opwekt. Prijzen schommelen daardoor tussen de €90 en €110 per 100 kilo. De ondertoon is bijzonder vast. De verhoging van €60 tot €65 die PotatoNL maandag 19 juni presenteerde, is in dat licht bezien niet schokkend. In de Europese aardappelmarkt blijft vraag aanwezig naar oude oogst, zeker omdat lang niet overal al huidvaste aardappelen verkrijgbaar zijn en van de gewenste rassen.

In Duitsland variëren de prijzen voor primeuraardappelen tussen de €98 en €128, zo laten de cijfers van het landbouwministerie zien. Inmiddels is er mondjesmaat product uit eigen land beschikbaar. Begin juni zijn aardappeltelers in Rijnland-Palts begonnen met rooien en worden af teler prijzen betaald van €82 tot €83, zo schrijft AMI. De Pfälzer telersorganisatie laat weten dat het de komende drie weken daar niet van afwijkt.

Tafelaardappelareaal krimpt
Deelstaat Nedersaksen hanteert een vergelijkbaar prijsniveau. Wat de Duitse aardappeltelers helpt is dat het areaal tafelaardappelen al jaren krimpt. 2023 is daar geen uitzondering op. In vijf jaar tijd is het areaal met 10% afgenomen. Akkerbouwers zijn overgeschakeld op zetmeel- en fritesaardappelen, waarvan het areaal juist met 15% is gegroeid. Dat geldt ook voor Noordrijn-Westfalen, waar vooral de fritesaardappelteelt is toegenomen.

De Franse aardappelmarkt is zo goed als leeg, met nauwelijks oude aardappelen in opslag. Vroege aardappelen komen in steeds grotere volumes de markt op. Door de vraag en goede prijs hebben telers hun percelen eerder gerooid dan de planning was en lopen ze voor op schema. Ondanks grote krapte op de markt hebben Franse verwerkers dit seizoen een recordhoeveelheid van 1,28 miljoen ton verwerkt, zo laten cijfers van verwerkersorganisatie GIPT zien. Ruim driekwart is afkomstig van gecontracteerde aardappelen. Met 8% vrije aardappelen (103.000 ton) is dat aandeel bijzonder klein. Daardoor hebben de Fransen het afgelopen seizoen veel meer geïmporteerd: 226.000 ton versus 169.000 ton in het seizoen ervoor.

Markt start leeg
De tafelaardappelmarkt heeft in Frankrijk een goed seizoen achter de rug. Het is vooral Spanje dat veel product heeft afgenomen. Een kwart meer dan in het seizoen ervoor. Ook België, Duitsland en Nederland hebben meer Franse aardappelen gekocht. Daarbij zijn ook partijen tafelaardappelen naar de verwerkende industrie gegaan. Het zorgt ervoor dat de markt leeg begint aan een nieuw seizoen. Juist het gebrek aan voorraad zorgt ervoor dat het nieuwe seizoen met een vaste ondertoon begint, ook nu het aangevoerde volume stijgt. Naast de kustgebieden wordt in het zuiden van Frankrijk inmiddels ook gerooid.

Telersorganisatie UNPT vreest voor de huidige groeiomstandigheden. Voor de vroege aardappelen zijn die redelijk goed geweest. Het is vooral de hoofdoogst die met problemen kampt. Een laat poottijdstip in Noord-Frankrijk, gevolgd door extreme droogte nu, laten hun sporen na. Verspreid over het land zijn afgelopen weekend buien gevallen, maar niet voldoende om de situatie te verbeteren.

Nederlandse veiling start later
Aardappelveiling Alvantho begint vandaag, dinsdag 20 juni, met haar eerste veiling van het seizoen. Dat is twee tot drie weken later dan gebruikelijk. Recordprijzen voor de eerste Premières, Doré, Frieslander, Eigenheimer en Bildtstar liggen waarschijnlijk in het verschiet. Eind februari werd onder mooie omstandigheden begonnen met poten op Tholen, maar de gewassen hebben daarna flink te lijden gehad van de groeiomstandigheden. Door het slechte weer hebben veel primeurtelers ervoor gekozen om geen of minder plastic te leggen, waardoor de gewassen later zijn dan gebruikelijk.

Spaanse oogst slecht, maar niet desastreus
Over het Spaanse aardappelseizoen is al veel gezegd en geschreven. Ondanks een extreem jaar komt de vroege oogst volgens het Spaanse landbouwministerie op een vergelijkbaar opbrengstniveau uit als vorig jaar. De hectare-opbrengsten liggen zelfs iets hoger. Dat is enerzijds verrassend, maar anderzijds ook weer niet. Spanje kende afgelopen jaar zijn slechtste aardappeloogst ooit. Een resultaat dat gelijk ligt of iets hoger is dus niet iets om over naar huis te schrijven. Daarbij kromp ook het areaal enkele procenten.

Afhankelijk van het teeltgebied liggen de opbrengsten soms tussen de 15% en 20% lager dan gemiddeld. Valencia is daarop de uitzondering, met juist een behoorlijk betere opbrengst. Na een moeilijke start liggen de opbrengsten volgens insiders nu op een goed niveau.

Ondanks een toenemend aardappelvolume blijft de Spaanse prijs begin juni op een recordniveau staan van €63,50. Dat is enkele euro's hoger dan eind mei werd genoteerd. In Murcia liggen de prijzen met €70 tot €75 nog iets hoger. Ook buurland Portugal ziet een levendige vraag naar zijn aardappelen. Met €62 tot €70 liggen de prijzen er iets lager. Het is vooral de binnenlandse markt die niet aan deze niveaus wil, waardoor telers en exporteurs ervoor kiezen om meer aardappelen te exporteren.

Engelse kopers betalen €100
Het beeld in andere Europese landen toont veel gelijkenissen. Waar normaal de Poolse aardappelmarkt onder druk komt te staan in de tweede helft van juni, is daar nu geen sprake van. De prijzen zijn zelfs opgelopen. Omgerekend wordt €57 tot €67 betaald voor primeuraardappelen op de groothandelsmarkten. In Engeland, waar de markt voor oude aardappelen al fiks was opgelopen, ligt het niveau van de nieuwe oogst eveneens hoog. Voor Maris Peer en Jazzy wordt tot bijna €100 betaald door verpakkers op de vrije markt, maar aanbod is er weinig. Sommige delen van Engeland hebben afgelopen week regen ontvangen, maar daarmee is de vrees voor droogteschade nog niet voorbij.

De stemming van het bijzondere aardappelseizoen 2022/23 slaat over op het nieuwe seizoen, dat niet zonder problemen van start is gegaan. Het beeld op de verschillende Europese landen is vergelijkbaar. Wanneer de primeuraardappelen geruimd zijn en de markt moet overschakelen op middenvroege rassen kan een gat ontstaan wat in de markt gevoeld wordt. Dat geldt helemaal voor de omschakeling op de hoofdoogst, waar sprake is van een grote groeiachterstand. Op de (plant)uienmarkt is goed zichtbaar dat de hoge prijzen van het oude seizoen doorwerken in het begin van de nieuwe. Voor fritesaardappelen is zo'n situatie eveneens zeer aannemelijk.