Vroege aardappelen: van heel vrolijk tot heel droevig

Al op Valentijnsdag gingen er aardappelen de grond in, tot in begin maart. De omstandigheden waren gunstig met een prachtige bodemstructuur. Ook was de ondergrond acht weken geleden veelal droger dan nu. Deze vroege percelen komen nu boven. De aardappelplanten zijn lang onderweg geweest door een combinatie van kou en regen.

Grote verschillen
De situatie in het veld is erg wisselend. "Van heel vrolijk tot heel droevig", zo vat Jan van der Slik het samen. Hij is teeltadviseur voor Van Iperen op Goeree-Overflakkee en in West-Brabant. "Vorig jaar kon ook vroeg worden gepoot en dat pakte goed uit. Dit jaar hebben akkerbouwers het net zo gedaan en is de situatie heel anders. We komen problemen met rot tegen in de poters of de aardappelen doen gewoon niets. Het pootgoed versteend. Tussen telers en percelen zie je grote verschillen. Hoe was de grond, de grondbewerking, voorvrucht en het ras. Alles speelt mee."

Problemen met de opkomst spelen vooral binnen een perceel. Kopakkers en lage plekken hebben problemen gehad met wateroverlast. Overpoten is meestal geen optie. Tegen de tijd dat je het land in kunt, ben je te laat en pootgoed is niet beschikbaar. "Je verlies nemen en door", zegt Van der Slik nuchter.

Vertraagde opkomst
Ook op de lichte grond in Zeeland is vroeg gepoot, met een wisselend resultaat. Tholen - de bakermat van vroege (tafel)aardappelen - heeft ook veel neerslag te verwerken gekregen. Ook daar zijn genoeg percelen te vinden met opkomstproblemen. Wederom is dat erg lokaal en afhankelijk van het perceel en de ligging. Niet alle telers op Tholen hebben hun percelen uiteindelijk afgedekt met plastic. De pootdatum was later, de kosten van folie hoog en de benodigde arbeid niet overal aanwezig.

"Enkele jaren geleden moest het plastic er op Koningsdag af, want het hinderde de loofgroei. Daar is nu echt geen sprake van", zo schetst Delphy-adviseur Leen van Marion het verschil. "De eerste percelen komen nu pas door. Dat sprake is van een duidelijke groeiachterstand, is wel duidelijk." Toch vindt hij het lastig om iets over de stand van het gewas te zeggen. "We zien rotte knollen en zwarte harten, vooral op lage plekken en kopakkers. Hoeveel procent van de planten problemen heeft, is moeilijk aan te geven. Maar een topper wordt het zeker niet."

Bemesting een uitdaging
"De sporen van de grondbewerking, mest injecteren en poten zie je terug in de percelen", weet Bram de Visser van CZAV uit ervaring. "De snelheid in de groei zit er met het koude en natte weer niet in. Veel akkerbouwers hadden gehoopt drijfmest te kunnen injecteren, waar dat op de wintertarwe meestal niet is gelukt. Gelet op de weersomstandigheden is het de vraag in hoeverre dit nog gaat lukken. Omdat drijfmest ook fosfaat en kali bevat, is het een prima bemesting voor aardappelen. De wil is er, maar het moet ook kunnen."

Waar afgelopen week wel is gepoot, viel dat zeker niet overal mee. "Dat zijn de percelen waar je nu water op ziet staan na 30 tot 40 mm neerslag", vertelt Van Marion. "De structuur is goed, maar het was gewoon nog te nat, zeker op het winterland. Op voorjaarsgeploegde grond ging het poten redelijk. Was het enkele dagen droog gebleven, dan had de grond kunnen opdrogen. Nu viel er direct veel water op."

Afwachten op duidelijkheid
Telers in Noord-Limburg en Oost-Brabant konden dit jaar al vroeg het land op. Er zijn tijdig aardappelen gepoot, maar hoe die gewassen zich ontwikkelen is nu lastig te zeggen. "We zijn zeker later dan anders", weet ook Leon Thijssen, accountmanager potato van Agrea. "Het is wachten tot alle gewassen boven staan. Het is nu nog te vroeg om daar wat over te zeggen. Vorige week is er niet veel gepoot, omdat de omstandigheden simpelweg nog niet goed waren."

Situatie in Europa
In België, Duitsland en delen van Frankrijk is de situatie niet veel anders dan bij ons. Ook hier viel veel neerslag in maart en april en kon het pootwerk maar moeilijk starten. In Duitsland is in de vroege teeltgebieden wel gepoot, maar het koude weer heeft ervoor gezorgd dat ook hier de gewasontwikkeling traag op gang is gekomen. In Frankrijk is het vooral in de kustgebieden erg nat. Het oosten is behoorlijk droger, waardoor tijdig is gezaaid en gepoot.

Langbewaarders moeten nog zeker dertien weken aardappelen bewaren van het afgelopen oogstjaar. Gezien het late pootmoment wordt dat misschien nog wel langer. "Er zijn dit bewaarseizoen veel meer draaiuren gemaakt", weet Reinier Stoutjesdijk. Hij is bewaarspecialist in Zuidwest-Nederland voor Delphy. "De aardappelen die eind april uit de schuur komen, zien eruit alsof het juni is." Toch ziet de adviseur dat verwerkers daar geen problemen mee hebben. "De behoefte aan aardappelen is zo groot dat ook mindere partijen hun weg vinden. Wanneer het onderwatergewicht en de lengte goed zijn, worden ze vlot verwerkt."