Zuid-Afrika hindert fritesimport niet langer

Lange tijd was Zuid-Afrika een onaantrekkelijke bestemming voor frites uit Europa. Het land hanteerde sinds 2013 een antidumpingheffing. Toen die heffing begin 2021 werd beëindigd kwam de fritesexport weer snel op gang. Dat was tegen het zere been van lokale spelers. Opnieuw werd door de International Trade Administration Commission (ITAC) een heffing ingesteld. Nederlandse frites werd sinds juli 2022 met 104,5% belast en Duitse frites zelfs met 181%. De Belgische producten kwamen er met 23% heffing beter vanaf.

Heffing niet verlengd
Uit een intern onderzoek bleek al snel dat het rammelde rond de motivatie voor de heffing. Vooral de consumenten in het land werden de dupe van alsmaar stijgende kosten voor een frietje. Zuid-Afrika teelt behoorlijk wat aardappelen, maar die gaan nauwelijks naar de fritesindustrie. De heffing liep op 16 januari af en is door ITAC niet verlengd.

Het onderzoek van de handelscommissie is nog niet beëindigd, zo laat ITAC zelf weten. Handelsminister Ebrahim Patel kan daarom alsnog besluiten een antidumpingheffing in te stellen op Europese frites. De Europese export was eind vorig jaar niet zo hoog als in 2021, maar nog altijd meer dan in de jaren ervoor. In december werd ruim 3.000 ton frites geïmporteerd. Dat is meer dan het dubbele dan afgelopen zomer het geval was. België leverde 80% van dit volume. De rol van Nederland is in 2022 juist afgenomen, ondanks dat het prijsniveau behoorlijk lager ligt. De totale export lag vorig jaar 5% onder het niveau van 2022.

Energietekort
De aardappelsector in Zuid-Afrika heeft momenteel meer zorgen. Aardappeltelers – maar vooral verwerkers – worden getroffen door een tekort aan energie. Delen van het netwerk worden afgesloten om stroom te besparen. Dat is fnuikend voor de frites- en chipsproductie. Daarnaast hebben telers te kampen met hoge productiekosten en een beperking in de hoeveelheid water die zij voor beregening kunnen gebruiken. Ook helpt het niet mee dat de Zuid-Afrikaanse reservebank SARB heeft zijn rentepercentage opgeschroefd naar 7,25%. Ook dat benadeeld agrarische bedrijven.

De Zuid-Afrikaanse aardappelsector heeft zich de laatste drie decennia behoorlijk ontwikkeld. De productie steeg van 1,3 naar 2,6 miljoen ton aardappelen. Tegelijkertijd daalde het areaal van 62.000 hectare naar 52.355 hectare. Dat zijn cijfers die Potato SA presenteert. Zij zien de heffingen als gerechtvaardigd om de sector in het land te beschermen. Dat de fritesprijs daardoor fiks wordt opgeschroefd heeft volgens de belangenbehartiger meer te maken met een juiste waardering van het product.

Overwinning
Antidumpingheffingen blijven Europese producenten van frites achtervolgen. Vooral vanwege de relatief lage prijzen ten opzichte van de lokale fritesprijzen in een land. Vaak duurt het jaren voor zo'n heffing weer wordt opgeheven. Eind vorig jaar behaalde de EU een kleine overwinning toen bleek dat Colombia ten onrechte jarenlang een dergelijke heffing had gehanteerd.