Concurrentiestrijd stuwt contractprijs omhoog

Zoals gebruikelijk zetten we de contractprijzen voor Fontane en Innovator naast elkaar bij de vijf aardappelverwerkers die in Nederland één of meerdere fabrieken hebben. Dit zijn: Agristo, Aviko Potato, Farm Frites, McCain en Lamb Weston/Meijer. Dat ze unaniem hun prijzen verhogen is logisch. Dat dit met percentages tussen de 30% en 50% gebeurt is uitzonderlijk. Vooral de onderlinge concurrentiestrijd is hier debet aan, zo geven de verwerkers soms zelf aan.

35mm maatsortering
Een aantal trends zijn over de gehele linie zichtbaar. Zo hanteren alle verwerkers vanaf dit jaar 35 millimeter opwaarts als minimum maatsortering in hun contracten. Voorheen deden alleen Agristo en Farm Frites dit. De Belgische en Nederlandse contracten zijn zo dichter tot elkaar gekomen, wat ook geldt voor de prijsniveaus. Niet zo gek omdat veel fabrieken aan twee kanten van de grens contracteren. Er zijn afnemers bij die hun voorwaarden versoepelen en een hogere bewaarvergoeding uitkeren. De waarde van het product stijgt en dat vraagt om een hogere bewaarpremie, zo wordt geoordeeld.

Goed is om te weten dat de meeste verwerkers in hun prijzen al een toeslag voor bewaring in mechanische koeling hebben opgenomen. Alleen Agristo betaalt hier niet apart een toeslag voor. Vaak wordt deze premie al vanaf week 17 (eind april) uitgekeerd. Levering eind juni is vandaag de dag bijna altijd met mechanische koeling en steeds vaker ook vanuit een kistenbewaring. Het gaat dan om aardappeltelers die zich speciaal hebben ingericht op het lang kunnen bewaren.

Meer aardappelen benodigd
Alle vijf de partijen zijn zoekende naar meer hectares én meer tonnen aardappelen. Zeker bij McCain speelt dat een rol omdat het bedrijf zijn verwerkingscapaciteit fors heeft uitgebreid in Lelystad. Aviko wil ook meer produceren in Nederland komend seizoen en bij LWM worden de plannen voor capaciteitsuitbreiding uit de ijskast gehaald, al speelt dat vooral voor 2024 en daarna een rol. De afzet van het eindproduct blijft goed en de prijzen daarvoor – ondanks hoge kostprijzen – ook. Dit resulteert erin dat alle fabrieken zich voor historisch hoge prijsniveaus willen verzekeren van voldoende aardappelen.

*Deze tabel is bedoeld als overzicht en niet als vergelijking tussen de verwerkers. In de tabel worden basisprijzen inclusief bewaarvergoeding gehanteerd, maar zonder kwaliteitspremies of toeslagen. De sortering is vanaf dit oogstjaar 35mm opwaarts voor alle contracten.

Het gemiddeld prijsniveau voor Fontane bedraagt in de drie leverperiodes (afland, week 17 en week 26) €17,15, €25,00 en €27,24 per 100 kilo. Dat zijn stijgingen van €4,90, €7,08 en €7. Voor Innovator komen de gemiddeldes uit op €19,15, €27,04 en €29,01. Een verschil van €5,05, €7,10 en €6,77. De stijgingen in april zijn daarmee dus groter dan aan het einde van het seizoen. In week 28 betaalt Aviko zelfs €30,10 voor Innovator.

Van de individuele verwerkers komt vooral McCain met grote wijzigingen. Zo introduceert het bedrijf een contract met prijsbodem en zet McCain als enige verwerker in op meerjarige afspraken, met een flexibel prijssysteem. LWM introduceert een bonussysteem voor telers met meer dan 100 hectare. De andere verwerkers veranderen hun strategie niet.

Relatief hoge prijzen
In vergelijking tot het meerjarig gemiddelde in de aardappelmarkt zijn de huidige contractprijzen relatief hoog te noemen. Dat de markt in april boven de €25 tot €27 uitkomt is zeker niet onmogelijk, maar de jaren waarin dat het geval is zijn relatief zeldzaam. Gezien de insteek van de Europese verwerkers kan het aardappelareaal in Noordwest-Europa dit jaar wederom licht stijgen. Breidt de teelt 3% uit, dan komt het areaal op ruim 512.000 hectare uit. Dat is nog altijd minder dan in 2019 en 2020 werd uitgeplant. De vraag is alleen met welke hectareopbrengst moet worden gerekend. Is dat de 37,6 ton van 2022 of de 45 ton van 2020 of zelfs 50 ton die in 2017 werd gerooid. Je praat dan over een volume van 23 tot 25,6 miljoen ton aardappelen. Uiteindelijk bepaalt dat de aardappelmarkt en daarmee ook de prijs.

Of akkerbouwers daadwerkelijk meer gaan telen is de hamvraag. De druk op beschikbaarheid van grond is groot. Toen de tarwe werd gezaaid stond het prijsniveau nog ruim boven de €300. Half oktober werd zelfs de €350 aangetikt. Inmiddels is de koers afgedaald naar vooroorlogse prijsniveaus. De bietenteelt, waarvan veel Europese akkerbouwers eerder geneigd waren die deels op te geven, staat in een positiever daglicht nadat bekend werd dat de uitbetalingsprijzen voor 2022 – en soms ook 2023 – behoorlijk zijn verbeterd. Wat ook fikse druk op de grond zet is het nieuwe GLB en de terughoudendheid van veehouders om land te verhuren.

Kostprijs en contractprijs in lijn
Volgens de NAV bedraagt de kostprijs voor fritesaardappelen op klei €27,40 per 100 kilo (levering week 17) inclusief 15% marge voor de teler. Op zandgrond is dat €25. Kijkend naar het overzicht dan kunnen de geboden contractprijzen hierin tegemoetkomen. De kosten voor beregenen zijn niet meegenomen. Kostprijs en contractprijs liggen in lijn, maar wederom een grillig groeiseizoen kan dit snel ontwrichten. Wel biedt het een solide basis voor Europese aardappeltelers die zich in roerige tijden bevinden. Met nog zo'n twee maanden de tijd voor de aardappelen de grond in gaan, heeft die nog even tijd om rustig na te denken over zijn strategie voor seizoen 2023/24.