Aardappelen bewaren heeft dit jaar geen zin meer

De zaken op een rijtje: ten eerste zijn de teeltkosten extreem toegenomen. Daar werd in de winter al rekening mee gehouden, maar bleek door het verder doorstijgen van de kosten nog hoger dan vooraf ingeschat. Achteraf blijken de contractprijsverhogingen dus aan de magere kant. Diesel en kunstmest bleven ook gedurende het teeltseizoen verder stijgen in prijs.

Ten tweede zorgen de steeds hogere energiekosten voor zowel de teler als de fabrikant voor veel uitdagingen en grote liquiditeitsbehoeftes. Iets waardoor veel vraagtekens te zetten zijn bij het in de bewaring nemen van 'vrije' aardappelen.

Ten derde hebben we ook nog eens te maken met een extreem droog groeiseizoen, waarbij een opbrengst gelijk aan het langjarige gemiddelde bij veel telers niet gaat worden gehaald. Dat zorgt er tevens voor dat de kosten per kilo aardappelen fors toenemen. Bovendien blijven er weinig vrije aardappelen over om te profiteren van mogelijk betere prijzen.

Rekenen
En juist over die prijs valt ook nog wel wat te zeggen. Veel telers die boeren met de rekenmachine staan voor een aantal beslissingen zo vlak voor de oogst, maar ook voor het teeltseizoen van volgend jaar. Want vandaag (vrijdag 9 september) wordt er €25 geboden voor aardappelen af land. Gezien de omstandigheden van lage opbrengsten en vergeleken met andere droge jaren in de historie een gewone prijs. Maar de termijnmarkt noteert €28.

Dat betekent dat er tussen af land en levering droog uit de schuur op april maar €3 prijsverschil zit. Met de huidige kosten voor bewaring is bewaren een verliesgevende activiteit. Uit berekeningen van verschillende organisaties blijkt dat aardappelen bewaren voor zes maanden tegen een vergoeding van €2 niet uit kan. De hoge stroomprijzen zorgen ervoor dat bewaren in kosten minimaal is verdrievoudigd vergeleken met voorgaande jaren. Daarmee zou de prijs voor aardappelen droog uit de schuur op april richting de €31 moeten gaan.

Risico
Bovendien zit er nog een enorm risicofactor in de bewaring, want de prijs van aardappelen kan ook nog zakken als bijvoorbeeld verwerkers zonder gas komen te zitten of als door de toegenomen inflatie mensen niet meer uit eten gaan en een ander voedselpatroon gaan aanhangen. Feitelijk geeft de termijnmarkt een negatieve verwachting aan over de prijsontwikkeling van aardappelen, terwijl gekeken in een normaal jaar alle seinen op groen staan. De opbrengst in Europa gaat onder die van 2018 uitkomen, de verwerkingscapaciteit is nog nooit zo groot geweest en exportkansen voor aardappelen naar Zuid-Europa zijn er volop. Alle ingrediënten zijn aanwezig voor recordprijzen en toch laat de termijnmarkt dit niet zien en stellen verwerkers zich terughoudend op met het kopen van aardappelen.

Staat de vrije markt dan volledig buitenspel? In ieder geval voor boeren de telen met een rekenmachine in de hand is het duidelijk dat als je niet van het speculeren bent, dat je het beste je aardappelen allemaal af land kan verkopen en komende winter maar eens rustig gaan oriënteren op een combine.