Russische markt groot gemis voor aardappelsector

In de exportcijfers naar Rusland zit het herstel van de coronapandemie verwerkt, wat mede voor een groei van het volume zorgt. In de drie maanden voorafgaand aan de invasie eind februari lag de import van frites door Rusland 40% hoger ten opzichte van een jaar eerder. Vooral Nederland heeft er goede zaken gedaan. In januari lag de export van frites tweeënhalf keer hoger dan een jaar eerder. Ruim 30% van de Russische fritesimport komt uit Nederland.

Niet alle fastfoodketens dicht
Het sluiten van populaire fastfoodketens in Rusland gaat niet zonder slag of stoot. Sommige ketens – zoals Restaurant Brands International – worden gedwarsboomd door hun Russische partners in het uitvoeren van hun besluit. RBI is het bedrijf achter Burger King. Zijn Russische zakenpartner Alexander Kolobov weigert om de deuren van achthonderd restaurants te sluiten, zo liet CEO David Shear afgelopen week weten.

Bij McDonald's ligt dat anders. Dit wereldconcern heeft 850 restaurants in het land waarvan 84% in eigendom is. Begin maart besloot het bedrijf uit Chicago al om de deuren te sluiten. McDonald's was in 1990 de eerste Westerse fastfoodketen die een restaurant in de toenmalige USSR opende. Naar verluidt stonden er 36.000 mensen in de rij om een portie frites en een Big Mac te bestellen na de opening.

Andere fastfoodketens als Subway, Dunkin' Donuts en pizzaketen Papa John's hebben meer moeilijkheden om restaurants te sluiten. Ze zijn namelijk meestal deels of volledig in Russische handen. Omdat daar niet of nauwelijks frites worden genuttigd, treft dat de aardappelsector niet.

80% meer fritesimport dit jaar
Rusland importeerde in seizoen 2021-2022 ruim 100.000 ton frites. Dat is 40% meer dan in de periode van twaalf maanden daarvoor. In de eerste maand van dit jaar – de laatste maand waarover cijfers beschikbaar zijn – nam de import zelfs met bijna 80% toe. Nederland, België en Frankrijk zagen het afgenomen volume bevroren frites allemaal fors toenemen. Ook de betaalde prijs steeg.

In februari is het effect van de oorlog waarschijnlijk nog niet volledig zichtbaar in de exportcijfers van frites. Vanaf maart ongetwijfeld wel. Rusland heeft de grenzen nog niet gesloten voor aardappelproducten. Het land is immers niet zelfvoorzienend op dit vlak. Recente bouwplannen om de verwerkende industrie liggen momenteel stil. Rusland kan niet zonder de EU voor de levering van frites.

Ook meer tafelaardappelen
Tafelaardappelen worden vooral geïmporteerd uit bevriende landen. Belarus is de grootste leverancier en ook deze exportcijfers liggen op een fors hoger niveau. In de laatste maanden van vorig jaar werd goed 35.000 ton geïmporteerd. In januari lag de aardappelimport 80% hoger. Georgië is een andere grote leverancier, naast Egypte. Die laatste vooral voor vroege aardappelen. Belarus wordt – of liever gezegd werd – ook gebruikt als achterdeur voor Oekraïne om te leveren aan Rusland.

Een andere aardappelsoort die juist nu veel die kant op gaat is pootgoed voor de nieuwe oogst. De exportteller staat tot nog toe op 0 vanuit Nederland. Van oogst 2020 werd 2.552 ton uitgevoerd naar Rusland. Dat is een mager volume. In voorgaande jaren werd meestal een kleine 5.000 ton geïmporteerd. Deze hoeveelheden staan in schril contrast met de periode voor 2014. Zo werd in 2010 bijna 28.000 ton pootgoed geïmporteerd. HZPC is een grote leverancier van uitgangsmateriaal. Het heeft een eigen veredelingsbedrijf in Sint Petersburg en exporteert ook materiaal via hun dochterbedrijf in Finland. CEO Gerard Backx liet recent nog weten dat het de leveringen niet stopt. Het bedrijf ziet het als zijn plicht om de voedselvoorziening op peil te houden, ook voor de Russen. Meer agroconcerns hebben dat statement gemaakt. Ook onder meer Agrico exporteert pootgoed naar Rusland. Het bedrijf uit Emmeloord zei eerder dat het geen vrachten de grens over krijgt op dit moment.

Ook moeten de handelshuizen de uitvoer naar Oekraïne missen. Door het strijdgewoel en gesloten grenzen is het bijna onmogelijk om vrachtwagens de grens over te krijgen of om Zwarte Zee-havens aan te doen. Dit land heeft een relatief kleine professionele aardappelteelt en neemt jaarlijks een wisselende hoeveelheid pootgoed af. In 2020 was dat goed 2.000 ton en het jaar daarvoor 3.850 ton.

Gevolgen in het ongewis
Hoe de komende maanden eruit zien, is erg onzeker en sterk afhankelijk van de oorlogsontwikkelingen en mogelijke politieke keuzes. Zowel vanuit de EU als Rusland. Het nieuws is vooral gericht op graan. Toch is ook de impact op alle segmenten van de aardappelmarkt groot te noemen. De kans is aannemelijk dat Oekraïne dit jaar amper een professionele aardappelteelt op kan zetten. Rusland poogt dat ongetwijfeld juist wel te doen om minder afhankelijk te zijn van Europese import. Voor andere benodigdheden kan het terugvallen op niet-Europese bondgenoten in de wereld. Voor aardappelen en aardappelproducten is die mogelijk er niet.