Het wordt heel spannend en niet alleen dit jaar

Daarbij kon geen rekening gehouden worden met het negatieve sentiment dat ontstond bij het uitbreken van de oorlog in de Oekraïne. Nu de 'pijn' uit de markt is, herstelt de termijnmarkt voorzichtig en vormt zich voor de derde keer dit jaar een bodem rond de €18.{{dataviewSnapshot(2_1647592118)}}

Verwerkers draaien nog steeds volop en merken in de afzet niet veel van de oorlog. Wel blijven er enorme uitdagingen voor het tijdig beschikbaar krijgen van overige benodigdheden om een frietje te produceren. Daarnaast nemen de transportkosten fors toe voor de aanvoer van aardappelen naar de fabriek. Volgens analisten kunnen deze extra kosten wel oplopen tot €1 miljoen per week. Toch blijft het belangrijk om alert te blijven over de ontwikkelingen in de aardappelmarkt, nu het negatieve sentiment de laatste tijd overheerst. De oorlog legt een zwarte deken over de stemming op de markt. Maar cijfermatig blijft het voor meerdere verwerkers een hele grote uitdaging om de finish te halen dit seizoen.

De voorraad aardappelen ligt onder het niveau van meerjarig gemiddelden (VTA-cijfers) zowel in Nederland als in België. Frankrijk zit nog op de grootste voorraad, zo bleek deze week uit nieuwe Franse cijfers. Maar als de verwerkers in dit tempo (kunnen) blijven verwerken dan zal er een tekort ontstaan aan het einde van het seizoen. Opvallend was de notering van de Belgapom van vrijdag 18 maart, die €17,50 uitbracht als meest actuele prijs voor Fontane. Een aantal Belgische telers melden ons dat ze gisteren en ook vandaag voor €18 verkochten aan Belgische handelaren en verwerkers en dat de vraag wat aantrekt. De verlaging van Belgapom zorgde er in ieder geval voor dat de termijnmarkt vandaag niet boven de €18 kwam, maar weer terugzakte naar het vorige bodemniveau van €17,50.{{dataviewSnapshot(2_1647602512)}}

Nieuwe seizoen nog grotere uitdaging
De aansluiting tussen oude en nieuwe oogst zal dan ook zeer belangrijk worden. Een lege start voor het nieuwe seizoen zet de sector weer direct voor een nieuwe uitdaging. De verwachting is dat het areaal vroege aardappelen minder groot zal gaan uitpakken. Telers waren maar matig enthousiast om contracten te tekenen voor de vroege teelt en menig Duitse en Belgische teler heeft recent een switch gemaakt naar het telen van graan. Daarmee zal de beschikbaarheid in het begin van het nieuwe seizoen beperkt zijn.

Ook de hoofdoogst voor teeltseizoen 2022 stevent af op een kleiner areaal en kan wel eens uit komen op het kleinste Europese areaal van de afgelopen vijftien jaar. Terwijl de verwerkingscapaciteit nog nooit zo groot geweest is als nu. Telers haken af door hoge teeltkosten, teleurstellende financiële resultaten van de afgelopen jaren, onzekerheid in de markt en goede alternatieve teelten waar minder inputkosten zitten met nu al mogelijk te behalen goede saldo's.

Pootgoed in de ramsj
De krimp van het areaal wordt vooral ook zichtbaar in de beschikbaarheid van pootgoed. België maakte vorige week al bekend dat men verwacht 10% van het bestelde pootgoed te annuleren. Maar ook in de Nederlandse markt is er ruim voldoende aanbod van de gewilde rassen, Fontane en Innovator, waarbij soms voor heel aantrekkelijke prijzen zaken gedaan kunnen worden.

De trendbreuk van vorig jaar lijkt dan ook door te zetten (meer verwerkingscapaciteit en minder areaal/volume aardappelen). Voornamelijk veroorzaakt door externe factoren. Toch speelt er voor de komende jaren nog meer mee wat de daling van het aardappelareaal kan laten doorzetten, en dat is naast de hoge graanprijzen het GLB-beleid. Met name veehouders zullen door wetgeving minder makkelijk land verhuren voor aardappelen. Grondgebonden veehouderij, het toekennen van betalingsrechten, de wettelijke verplichting voor het niet-scheuren van grasland voor CO2-vastlegging en het telen van eigen voedergewassen vanwege de hoge grondstofprijzen zullen ervoor zorgen dat de beschikbaarheid van grond een uitdaging zal worden.

Het toepassen van de passer-methode door verwerkers (aardappelen betrekken vanuit een grotere cirkel rondom de fabriek – van 300 naar 600 kilometer) is dan een oplossing, maar met de gestegen transportkosten wordt het een dure activiteit om bijvoorbeeld aardappelen vanuit Polen of Bordeaux naar Nederland of België te rijden. Dat de termijnmarkt voor april 2023 ook deze week zich stevig stelde boven de €20 is daarmee dan ook goed te verklaren.