Zwaarste beslissing in decennia voor teler in VS

Zowel aardappeltelers als verwerkers in de Verenigde Staten zitten grotendeels in hetzelfde schuitje als hun Europese collega's. De vraag naar eindproduct is enorm goed. Daardoor wordt flink getrokken aan de aardappelen. In Amerika viel de fritesaardappeloogst vorig jaar 1,6% lager uit (18,7 miljoen ton) bij een groeiend areaal. Ondertussen rijzen de teeltkosten de pan uit. Vrijwel alle inputs zijn fiks in prijs gestegen. Alternatieve graan- en voedergewassen zijn relatief stevig geprijsd en vragen minder input. Waar kiest de aardappelteler dit jaar voor?

Alternatieven lonken
Vooral tarwe heeft goede kaarten in de hand om – ten opzichte van fritesaardappelen – een positief saldo te creëren. Alle alternatieven vragen minder input wat vooral gevoeld wordt op het front van de energie en kunstmest. Een ander alternatief voor akkerbouwers kan korrelmaïs zijn of luzerne. Een bijkomend voordeel daarbij is de teeltrotatie en de rol van rustgewassen hierin. Meer aardappelen is niet overal even vanzelfsprekend. Vooral in de staat Idaho en het Columbia Basin gebied. Hier worden de meeste aardappelen verbouwd en is de teelt zeer intensief.

Afgaand op alternatieve teelten gaan Amerikaanse analisten uit van een areaalkrimp. In een jaar met hoge productprijzen daalt het areaal in de helft van de gevallen. In de andere helft stijgt het. Rekening wordt gehouden met maximaal 2% afname. Dat druist in tegen de strategie van verwerkers. Zij hebben een schreeuwend tekort aan aardappelen. Een gevolg van opeenstapelende factoren. De afzet van frites en andere aardappelproducten is zeer goed. Daarbij breidt de verwerkingscapaciteit uit. Daar zijn aardappelen voor nodig.

Is er voldoende pootgoed?
De beschikbaarheid van pootgoed is een andere factor die een areaaltoename kan temperen. Toch is een verband tussen de beschikbaarheid van uitgangsmateriaal en het areaal niet te leggen. Een andere factor is de tafelaardappelprijs, die zo'n 50% hoger ligt dan een jaar eerder. In Idaho en de Columbia Basin liggen de prijzen zelfs nog hoger, tot 75%, ten opzichte van een jaar eerder. Aardappeltelers kunnen daarmee kiezen tussen Russet-aardappelen voor de tafelmarkt en voor frites.

Afgelopen seizoen steeg de kostprijs van de aardappelteelt in Idaho met 15%, zo wijzen recente cijfers uit deze 'aardappelstaat'. Wat niet helpt is de lagere opbrengst per hectare. Voor 2022 stijgen de kosten van kunstmest, gewasbeschermingsmiddelen, mechanisatie en arbeid opnieuw. Verwerkers houden daar in hun contracten rekening mee, maar hoeveel precies is niet bekend. Er wordt niet met prijzen gestrooid en telers worden verplicht om geen informatie naar buiten te brengen. Voor dit jaar wordt gerekend met minimaal 15% kostenstijging, al verschilt dit erg per teeltregio.

Minder chipsaardappelen
De beste kans voor uitbreiding van het areaal ligt voor nu bij de chipsaardappelteelt. De contractprijzen hier nemen met zo'n 20% toe, maar het vastgelegde volume en areaal daalt. Naar schatting met 5% tot 10%. Een deel van de chipsaardappelen krijgen als bestemming frites, vanwege het tekort hier. Van tekorten in dit segment is geen sprake. Ook vrije handel is er nauwelijks. De kans is daarmee zeer groot dat telers in dit segment eerder kiezen voor de tafel- of fritesmarkt.

Zoals gezegd is de situatie zeer vergelijkbaar met die in Europa. Verwerkers kunnen meer aardappelen goed gebruiken, maar akkerbouwers zijn niet altijd bereid die te telen. De contractprijzen dekken de kostprijsstijging niet voldoende af, de marge van andere teelten is beter of de vrije markt biedt meer kans. Komt het tot een plus in het areaal dan wordt hiermee hoogstens de min van vorig jaar gecompenseerd. En dat terwijl de vraag en verwerking beide toenemen.