'Je moet ergens beginnen en POC neemt het voortouw'

Relatief veel kleine aanbieders en een beperkt aantal grote afnemers, dat is kenmerkende bij de verkoop van diverse agrarische producten. Dat maakt het voor boeren lastig hun belangen te verdedigen bij de onderhandelingen met andere partijen in de toeleverings- en afzetketen. De EU heeft daarom een uitzondering gemaakt in de medegingswetgeving en biedt boeren de mogelijkheid zich te verenigen in een erkende PO. De PO's onderscheiden zich van andere brancheorganisaties doordat ze actief invloed op de markt uit mogen oefenen. Dat kan bijvoorbeeld door te sturen in het aanbod, maar ook door namens de leden te onderhandelen over contractvoorwaarden of door technische en logistieke ondersteuning.

Leden werven
De POC is nu nog vooral druk met het werven van nieuwe leden en dat begint zijn vruchten af te werpen. "De laatste maanden is ons ledenaantal verdubbeld", zegt Keimpe van der Heide voorzitter van de POC. "Ik schat dat we nu 10% van het Nederlandse aardappelareaal vertegenwoordigen. Het gaat daarmee de goede kant op maar, we moeten verder groeien om echt een vuist in de keten te kunnen maken. We hebben ons zelf tot doel gesteld dat in 2025 70% van het areaal bij de POC is aangesloten."

Alleen de telers in Nederland verenigen is volgens Van der Heide niet genoeg. Dan is de kans groot de afnemers uit wijken naar de buurlanden om de POC buitenspel te zetten. Daarom is het belangrijk dat het initiatief in Nederland ook navolging vindt in andere landen. "Europa biedt de mogelijk voor samenwerking in een unie van producentenorganisaties. Dan kunnen we bijvoorbeeld met de Belgische, Duitse, Franse en Nederlandse PO's afspraken maken. Je moet alleen ergens beginnen en wij nemen als POC het voortouw. We krijgen daarbij veel positieve reacties uit onze buurlanden."

Positie van de teler
De POC kan op verschillende manieren de marktpositie van de aangesloten telers verbeteren volgens Van der Heide. "De POC kan bijvoorbeeld gezamenlijk het areaal aanpassen aan de te verwachte vraag naar aardappelen of namens de aangesloten telers de contractonderhandelingen voeren. Als er te veel aardappelen groeien zou je ook een klein deel van de aardappelen aan het begin van het afzetseizoen van de markt kunnen halen en afzetten in bijvoorbeeld voer of vlokken, een beetje zoals het doordraaien op de veiling. Dan voorkom je dat een situatie van overaanbod het hele seizoen blijft beheersen. Ook de marktinformatie kan verbeterd worden. Nu zijn de afnemers dominant bij de noteringen bij de beurzen. De POC roept de telers ook op veel meer van hun mogelijkheid om  transacties te melden bij de beurzen gebruik te maken en dat niet alleen aan de afnemers over te laten. POC is een vereniging, dus de leden hebben het voor het zeggen welke instrumenten ze wanneer in willen zetten."

Het risico dat de vrije markt nog verder in de verdrukking komt door de POC valt volgens Van der Heide mee. "Als je naar de huidige markt kijkt - goede afzetcijfers en een relatief beperkte voorraad - ontstaat het gevoel dat er ruimte naar boven is in de aardappelprijzen. Doordat het initiatief voor de noteringen nu aan de kopende kant ligt en zij vooral belang hebben de markt rustig te houden, komen prijsoplevingen vertraagt of zelfs helemaal niet naar voren in de noteringen. POC zou bijvoorbeeld kunnen lobbyen voor het moderniseren van het marktsysteem waarbij de stem van de telers een grotere rol krijgt. Met dergelijke ingrepen versterk je juist de vrije markt."