Seinen staan op groen voor de fritesafzet

Voor de meest recente problemen wijzen verschillende experts naar de overstromingen in het Zuidwesten van Canada. De aan- en afvoer via de voor de Noord-Amerikaanse fritesindustrie belangrijke haven in Vancouver liep daardoor averij op. Zo is het transportnetwerk naar het oosten van Canada beschadigd en waren wegen naar de Amerikaanse staat Washington tijdelijk gesloten. Onderliggend speelt er echter meer en dat is de grote vraag naar frites op de wereldmarkt. Zo zegt Christophe Vermeulen, CEO van Belgapom, in het artikel in De Tijd: "Ik hoor bij onze leden dat de orderboeken vol zitten tot in juni. De eerste maanden van het jaar zijn traditioneel nog heel druk. In die omstandigheden mag niet veel misgaan of je krijgt aanvoerproblemen." Tussen de regels door laten verschillende insiders soortgelijke geluiden doorschemeren.

Wat leren de cijfers?
Nu is het lastig dergelijke uitspraken met harde cijfers te onderbouwen. Maar als we verschillende bronnen naast elkaar leggen, ontstaat op zijn minst de indruk dat er een kern van waarheid in zit. De voorlopige cijfers van marktonderzoeksbureau IndexBox laten zien dat de wereldmarkt voor diepgevroren aardappelproducten in 2021 is gegroeid naar een totaal van 23,93 miljoen ton. Daarmee is de totale consumptie dit jaar het pre-coronajaar 2019 al voorbij toen de markt op 23,91 miljoen ton werd becijferd. Veruit de grootste afzetregio is Azië-Pacific dat in 2021 goed is voor 10,76 miljoen ton. Ter vergelijking: in 2020 en 2019 was dat respectievelijk 10,57 en 10,54 miljoen ton. Cijfers over productie en export heeft Indexbox alleen nog niet.

Kijken we naar de cijfers die wel beschikbaar zijn, zoals die van de VAVI, dan kun je de conclusie trekken dat de industrie in rap tempo draait. De Nederlandse industrie heeft dit seizoen tot en met november al 1.311.500 ton aardappelen verwerkt. Dat is weliswaar minder dan het record van 2019, maar het seizoen is later van start gegaan dan normaal. Daarnaast lagen de verwerkingscijfers verschillende maanden al dichtbij een record of werd er zelfs een nieuw record gevestigd. De goedlopende Europese export op de wereldmarkt wordt ondersteund door berichten van de Amerikaanse brancheorganisatie Potatoes USA. In de toelichting op de exportcijfers van de VS schrijft Potatoes USA vooral op de Aziatische markt stevige concurrentie van de Europeanen te ondervinden. De VS exporteerde overigens volgens de laatst bekendgemaakte cijfers over het derde kwartaal van 2021 30% meer frites ten opzichte van een jaar eerder. De Filipijnen en China zijn daarbij de belangrijkste groeimarkten.

Krap aanbod van aardappelen
Om het exporttempo vast te kunnen houden, zijn er echter wel aardappelen nodig. Onder meer een prijstechnisch slecht aardappeljaar 2020/2021 en lagere contractprijzen voor de oogst van 2021 leidden tot een krimp van het Europese aardappelareaal. Daarbij was de oogst gemiddeld met her en der kwaliteitsproblemen en dat zorgt nu voor een beperkte voorraad fritesaardappelen. Een relatief kleine oogst speelt niet alleen in de EU, maar ook in de VS. Volgens het USDA heeft dat land met 18,7 miljoen ton de kleinste oogst sinds 2013. Het areaal in de VS is dan wel gegroeid, maar door de extreme hitte afgelopen zomer in het grootste teeltgebied viel de oogst uiteindelijk toch kleiner uit. Een andere belangrijke speler, Canada, rooide volgens Statistics Canada afgelopen seizoen circa 6,25 miljoen ton aardappelen, de grootste oogst ooit. Toch geeft die grote oogst niet direct lucht op de Noord-Amerikaanse markt. In het grootste teeltgebied, Prins Edwardeiland, is namelijk in oktober de wratziekte aangetroffen. Het eiland is goed voor ongeveer 20% van de Canadese aardappeloogst en door quarantainemaatregelen is de export vanaf Prins Edwardeiland erg moeilijk geworden.

Dat de (Europese) aardappelnoteringen vooralsnog redelijk stabiel blijven, heeft hoogstwaarschijnlijk te maken met het grote aandeel aardappelen waarover de industrie direct via contracten of indirect via meeleveraardappelen en pools kan beschikken. Het is de vraag hoelang ze in de tweede helft van het seizoen op die voorraad kunnen teren. Vroeg of laat zullen er verwerkers zijn die de boer op moeten voor extra aardappelen. In die zin staan ook voor telers de seinen op groen door een combinatie van goede afzetmogelijkheden voor frites en een krap aanbod van aardappelen.