Record na record aan diggelen in fritesexport

De 10 grootste exporteurs van bevroren frites hebben in het tweede kwartaal van dit jaar ruim 1 miljoen ton product geëxporteerd. Dit is ruim 50% meer dan een jaar geleden het geval was in dezelfde periode. Hiermee is ook het oude record verbroken dat stamt uit 2019. Het verschil bedraagt 58.000 ton product.

België exporteert fors meer
In de top 10 noteren alle exporterende landen een forse plus. Allemaal, op Nieuw-Zeeland na. De grootste exporteur (België) zag in het tweede kwartaal zijn export met bijna 40% groeien ten opzichte van 2020. Het gaat om een volume van bijna 355.000 ton in 3 maanden tijd. Voor de VS en Nederland – de nummers 2 en 3 – is die groei in procenten zo'n 60%. Qua volume is het verschil met België groot. Frankrijk zag zijn uitvoer bijna verdubbelen en in Duitsland groeide de export met driekwart.

Met een totale export van 690.000 ton in het tweede kwartaal van 2020 kunnen we dit als een 'verloren jaar' beschouwen. Fritesproducenten en exporteurs kampten met wijdverspreide vraaguitval. Dit voorjaar was die vraag weer voor meer dan 100% terug. Slechts 3 grote bestemmingen namen minder product af ten opzichte van het kwartaal ervoor. Het is een uitzonderlijk staaltje wat de fritesindustrie laat zien. Ondanks tekorten met grondstoffen, arbeid en torenhoge transportkosten weten ze zelfs het record van 2019 te slechten. Dat stond op 984.000 ton.

65% is EU-product
Van die 1 miljoen ton frites nemen EU-landen 522.000 ton product voor hun rekening. Naast de VS zijn Argentinië en Canada grote exporteurs buiten de Unie. De groei van de EU-landen bedraagt 50% ten opzichte van een jaar eerder. Daarmee hebben ze 65% van de wereldwijde handel in bevroren frites in handen. België, Polen en Frankrijk laten allemaal recordcijfers zien in Q2. Polen is een opvallende exporteur in de lijst met een groei van 240%. Het gaat om een volume van 31.000 ton frites.

In het tweede kwartaal was het Verenigd Koninkrijk verreweg de grootste afnemer van frites. Met een volume van 184.000 ton nemen ze bijna de dubbele hoeveelheid product af ten opzichte van de nummer 2: Japan. Niet zo gek dat de Britten per hoofd van de bevolking jaarlijks de meeste kilo's frites eten wereldwijd gezien. Mexico – de nummer 3 – laat een spectaculaire afnamegroei zien. Het geïmporteerde fritesvolume is bijna verdriedubbeld ten opzichte van het eerste kwartaal. Het is hoofdzakelijk de VS die deze frites levert. Het marktaandeel van de EU is gekrompen in Q2.

VS grote fritesimporteur
De VS vinden we op plek 6 van grootste fritesafnemers met een volume van 46.000 ton en ook dat is een record. Slechts 4 jaar geleden lag het gemiddeld importvolume nog op 4.500 ton. Na de Canadezen zijn het de Europeanen die profiteren van tekorten die in de VS aanwezig zijn. Vooral België levert veel volume, maar ook Nederland pikt een graantje mee.

Extreme weersomstandigheden in het Noordwesten van de VS en de Canadese prairies zorgen ervoor dat dit seizoen een schaarste aan aardappelen voor de Noord-Amerikaanse verwerkers opdoemt. Dat biedt enerzijds nieuwe kansen voor de export van frites naar de VS. Anderzijds wordt het voor hun daarmee ook moeilijk om het toegenomen marktaandeel vast te houden.

Gebrek aan aardappelen
Biedt dit kansen voor de Europese verwerkers? Dat valt nog te bezien. De kansen komen er wel, maar ervan profiteren is een tweede. Een gekrompen areaal in de EU-4 en Polen plus een tegenvallende opbrengst zorgen er ook voor dat verwerkers hier niet heel ruim in hun grondstofbehoefte zitten. De opgebouwde fritesvoorraden zijn door de goede vraag en het lage verwerkingsniveau deze zomer afgebouwd.

Er is nog een factor die meespeelt en dat is de prijs. De reden waarom Europese verwerkers zo sterk zijn gegroeid, is de relatief lage prijs. Gedurende seizoen 2020-2021 hebben fabrieken kunnen profiteren van lage prijzen voor aardappelen en zo extreem concurrerend op de wereldmarkt geopereerd. De markt voor 2021-2022 ligt er anders bij, zeker voor de vrije aardappelen. Daardoor is frites uit de EU iets minder competitief. Daarbij komt wel dat wereldwijd het prijsniveau stijgt. Toch liggen de prijzen voor Europese frites nog altijd een kleine 5% onder het niveau van een jaar geleden en zelfs 15% onder het niveau van voor de coronacrisis.

Kosten van frites stijgen
Frites uit de EU heeft nu een gemiddeld prijsniveau van €683 per ton. Stijgt dit in het nieuwe seizoen naar €700 of hoger, dan haken kopers eerder af. Vooral landen met een minder sterke economie die nog niet volledig hersteld zijn van de coronapandemie. Opvallend is dat de extreem hoge vrachtkosten voor containertransport niet terug te vinden zijn in de cijfers. Landen blijven product afnemen en een heropening van de horeca, festiviteiten en evenementen zorgen voor vraag naar frites.

Fabrieken kijken verder dan alleen het huidig seizoen. In 2022-2023 stijgen de kosten van de teelt bovengemiddeld veel. Voor de teler met 5% tot 7%, becijferde Boerenbusiness recent. Verwerkers realiseren zich dat de contractprijzen mee moeten bewegen om de teelt aantrekkelijk te houden. Een sterke correctie van het areaal dit seizoen heeft aangetoond dat het vertrouwen onder telers niet groot is. Met de geplande en reeds gerealiseerde uitbreidingen in de verwerkingscapaciteit hebben fabrieken behoefte aan meer aardappelen. De vraag is er, nu de productie nog. Het is noodzakelijk om daarvoor de verkoopprijzen naar een hoger niveau te tillen, zodat de gehele aardappelketen hiervan profiteert.