Oogst 2021 zorgt nu al voor spanning in markt

Aardappelverwerkers en handelshuizen zijn dit jaar unaniem. De grootste verlagingen zijn in de contracten doorgevoerd tijdens de vroege leverperiodes af land. De eerste premièreweken vallen mee, maar naarmate augustus vordert dalen de prijzen. Zo heeft ook aardappelhandelshuis Wilhelm Weuthen uit het Duitse Schwalmtal zijn af land contracten, afhankelijk van levermoment en ras, met €0,75 tot €1,00 per 100 kilo verlaagd. Dat gebeurde op een gevoelig moment in de markt. Ook andere afnemers hebben hun prijzen verlaagd in het vroege segment.

Andere teelten
Met een net ingezette prijsstijging op de granenmarkt, en veel overkilo's die het veevoer of de zetmeel in gingen, hebben aardappeltelers besloten flink te minderen in de vroege aardappelen. Het gaat hoofdzakelijk om Duitsland en België, maar ook delen van Noord-Brabant en Limburg. In veel gevallen is tarwe gezaaid, of akkerbouwers opteren voor maïs. Een klein deel in zowel Nederland als Duitsland kiest ervoor om hun geluk in de uienteelt te beproeven.

Akkerbouwers die wel aardappelen willen telen kiezen eerder voor een hoofdoogstras als Fontane of Challenger, en die dan eind september af land leveren. Groot voordeel is dat het pootgoed €100 tot €200 per hectare goedkoper is. De contractprijzen dalen - in het geval van Weuthen - in de hoofdoogst met €0,50 bij 1-jarige contracten. Bij 3-jarige contracten blijven ze gelijk. Ook bij andere afnemers is dat zichtbaar. Een ander voordeel is dat je deze rassen altijd nog dood kunt spuiten en op kunt slaan, terwijl die flexibiliteit bij een ras als Première of Amora mist. Wat ook opvalt is dat de animo voor het beter betaalde ras Innovator tegenvalt. De reden hiervoor is dat de opbrengsten van het ras in de afgelopen 3 droge jaren is tegengevallen.

Vasthoudendheid
Aardappelverwerkers hebben tot nu gedacht dat de aansluiting tussen de oude en nieuwe oogst geen problemen op ging leveren. Meer dan voldoende vrije en contractaardappelen om dat gat te overbruggen. Vooral in België en Duitsland zijn fabrieken daar niet zo zeker meer van. In de maanden na de oogst is een enorm volume reeds geruimd richting de eerder genoemde bestemmingen. Telers die nog wel een (bescheiden) vrij volume bezitten, zijn niet bereid om zomaar afscheid te nemen. Hoge bewaarkosten zorgen ervoor dat huidige biedingen nog altijd onder kostprijs liggen. Zo wordt voor bijvoorbeeld Innovator op week 17 momenteel €10,00 geboden.

Krijgen we een laat voorjaar of droogte aan het begin van de zomer, dan kan deze positie verder worden opgerekt. "Eigenlijk hebben we als sector een maand te lang aardappelen aan de fourage en zetmeelindustrie geleverd", merkt een insider op. Wie de voorraadcijfers er op naslaat krijgt de indruk dat meer dan voldoende vrije aardappelen nog in opslag liggen. Steeds duidelijker wordt dat dit grotendeels een 'papieren voorraad' betreft. Tonnen die er fysiek niet zijn. Hoe kan dat?

Geen overkilo's
Telers in België, Duitsland en Frankrijk sluiten louter tonnencontracten af. In werkelijkheid hebben zij afgelopen seizoen minder aardappelen geplant dan wellicht strikt noodzakelijk was. Daarbij viel de opbrengst – zeker in België – niet mee. Aan de leverplicht kan meestal nipt worden voldaan, maar vrije aardappelen schieten er nauwelijks over. Telers hebben zelf op de vrije markt aardappelen bijgekocht. Dit resulteert erin dat geen aanbod wordt gegeven en dat de marktprijs stijgt. Wie wel vrij product heeft te verkopen, ziet de winst aan het seizoenseinde liggen, met bovenstaande in het hoofd.

Aardappelverwerkers hebben alleen maar aardappelen nodig wanneer ook de afzet van eindproduct goed loopt. Ondanks dat bijna heel Europa al 6 weken in lockdown zit draait de verkoop goed door. De Nederlandse verwerkingscijfers tonen over december opnieuw herstel. Ook Belgische fabrieken – die traditioneel sterk zijn op export en retail – draaien beter van verwacht.

Het foodservicesegment is het enige kanaal dat nog steeds nauwelijks vraag geeft. Bedrijfskantines blijven gesloten en evenementen zitten niet in de pijplijn. Tegelijk wordt meer thuis geconsumeerd en draaien economieën buiten Europa wel goed door. In Azië, Zuid-, Centraal- en Noord-Amerika is dat het geval. Dit is duidelijk zichtbaar in de Europese fritesexportcijfers. Daarbij is het prijscomponent een belangrijke verkoopfactor.

In Noord-Amerika speelt mee dat het areaal is gekrompen, waardoor de beschikbaarheid kleiner is dan normaal. De goede vraag zorgt ervoor dat fabrieken ook hun opgebouwde voorraden af kunnen bouwen.

Groeiseizoen bepaalt
Op dit moment is er nog steeds beslisruimte voor telers, voor wie toch kansen ziet in de vroege teelt. Uit informatie van de pootgoedhandelshuizen blijkt dat de verkoop van de vroege rassen (Première, Amora, Sinora, Zorba) tegenvalt. Tot begin maart kan de strategie worden gewijzigd. De start van het pootseizoen en het weer in juni en juli bepaalt uiteindelijk hoe de 2 seizoenen op elkaar aansluiten. Met een bodem die in beton is gegoten, een goede vraag voor vrije aardappelen en een bestemming voor aardappelen van tweede soort, denken insiders dat de meest negatieve periode achter ons ligt.